مشاوره سیاستی برای مقابله با دیوانسالاری

در گفت‌و‌گوهای مربوط به حوزه سیاست‌پژوهی و مشاوره سیاستی در کشور، آنگاه که این گفت‌و‌گوها متوجه ظرفیت‌های نهادی و کنشگران می‌شود، این اندیشکده‌ها و مراکز دانشگاهی هستند که کانون صحبت قرار می‌گیرند. ما از ظرفیت اندیشکده‌ها می‌پرسیم؛ از اینکه چه کمک‌هایی باید به این زیست بوم کرد و اینکه چه مخاطرات و فرصت‌هایی در آتیه آنها وجود دارد.
جدا از اندیشکده‌ها حتی افراد سیاسی مهم نیز توجه ما‌ را جلب می‌کنند. اینکه دانش، نفوذ و شهرت آنها چه تأثیری بر چرخه سیاستگذاری کشور دارد محل تفکر قرار می‌گیرد.
با این‌همه عجیب است که بزرگترین و مهم‌ترین سهامداران مشاوره سیاستی در کشور کمتر محل توجه و آسیب‌شناسی قرار می‌گیرند.

نهنگ‌های زیست‌بوم مشاوره سیاستی
در بازار ارزهای دیجیتال، اصطلاح «نهنگ‌ها» را برای آن دسته از صاحبان کیف ‌های پول به کار می‌برند که ارقام کلان و تعیین کننده‌ای از یک ارز را صاحب هستند. این نهنگ‌ها با جثه‌ بزرگ دارایی خود اصلی‌ترین کنشگران از حیث تعیین کنندگی در بازارند.
این تمثیل در اکوسیستم مشاوره سیاستی شاید بر واحد مشاوره سیاستی دولتی منطبق باشد. منظور از واحدهای مشاوره سیاستی دولتی، آن‌دسته از نهادهایی است که ذیل دستگاه‌های تصمیم‌گیرنده ایجاد شده‌ و عملکردی شبیه به آنچه از اندیشکده‌ها می‌شناسیم، دارند.
مراکزی از قبیل مرکز پژوهش‌های مجلس، مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، پژوهشکده‌های زیرمجموعه وزارتخانه‌ها و... لااقل در ایران، وضعیت و اهمیت این واحدها غیرقابل مقایسه با سایر هم‌خانواده‌های خود از قبیل مشاوران یا دانشگاه‌ها، مراکز وابسته به دانشگاه یا اندیشکده‌هاست.این نهادها در کمترین مزیت‌ خود دسترسی‌های متمایزی دارند. این نهادها عموماً به صورت بلافاصله با شخص یا اشخاص تصمیم‌گیرنده سازمان متبوع خود در ارتباطند. این ارتباط نهادی‌ بوده و تضمین‌های اطمینان بخشی دارد. موهبت «اطمینان و تضمین» فقط مربوط به دسترسی‌ها نیست. آنها از جریان مالی خود نیز مطمئنند. چیزی که برای سایر کنشگران مشاوره سیاستی از قبیل اندیشکده‌ها همیشه یک چالش بوده است. حتی در باب اثرگذاری هم اگرچه نه‌چندان قوی اما ابزارهایی برای اطمینان از اثرگذاری ایده‌ها و نظرات خود دارند.