مدل مفهومی تبیین‌کننده فقر (قسمت سوم)

سرمایه شناختی: ازنظر اقتصاددانان رفتاری تمایل ذهنی زمان حال (present bias) و تمایل ذهنی وضعیت موجود (Status quo bias) می‌تواند توضیح دهد که چرا افراد کمتر از میزان لازم پس‌انداز می‌کنند. به‌عنوان‌مثال، یک مطالعه نظرسنجی در آمریکا نشان داده است که کسانی که در نظرسنجی اعلام کرده‌اند مقادیر کمتری از پولشان را در زمان حال در مقایسه با دریافت مقادیر بالاتر در آینده ترجیح می‌دهند، حدود ۱۹ درصد پس‌انداز بازنشستگی کمتری نسبت به کسانی که این تمایل ذهنی را نشان نمی‌دادند، داشتند. تمایل ذهنی وضعیت موجود نیز نشان می‌دهد که بیشتر از تصمیم و انتخاب فعال در مورد گزینه‌های پیچیده، ممکن است افراد به‌سادگی مسیری را دنبال کنند که برای آن‌ها تعیین‌شده است. ایجاد یک حالت پیش‌فرض که بتواند به افزایش پس‌انداز طولانی‌مدت کمک کند، می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌ها در طراحی سیاست‌های مالی باشد.

سرمایه شخصیتی: شکاف میان قصد و نیت و رفتار واقعی یکی از موضوعاتی است که در تحلیل پس‌انداز حائز اهمیت است. تحقیقات بسیاری نشان داده‌اند که نیت‌های افراد لزوماً به رفتار منجر نمی‌شوند، بنابراین ممکن است بسیاری از مردم سعی کنند تا پول بیشتری را پس‌انداز کنند اما ازآنجاکه خودکنترلی آن‌ها پایین است، در این مسیر ناموفق باشند. ازاین‌رو استفاده از مکانیزم‌های رفتاری می‌تواند در تغییر این سرمایه اثرگذاری نسبتاً خوبی داشته باشد. درمجموع به نظر می‌رسد برای طراحی سیاست‌هایی به‌منظور کاهش و ریشه‌کن ساختن فقر لازم است تا به سایر ابعاد روان‌شناختی و اجتماعی نیز توجه ویژه‌ای شود و بدون در نظر گرفتن ابعاد ذکرشده، به‌کارگیری هرگونه سیاست با شکست مواجه خواهد شد.

منتشرشده در روزنامه دنیای اقتصاد به تاریخ ۴ آبان ۱۳۹۶