گفتاری از دکتر علی‌اکبر صالحی درباره ویژگی های حکمرانی خوب

دکتر علی‌اکبر صالحی قائم‌مقام فرهنگستان علوم و  وزیر اسبق امورخارجه،  رئیس سابق سازمان انرژی اتمی، طی بازدید از اندیشکده حکمرانی شریف ویژگی‌های حکمرانی خوب را بیان کرد.

 

نیمه خالی لیوان باید محرک و انگیزه دهنده باشد

رئیس اسبق سازمان انرژی اتمی گفت: «بنا به توصیه امیرالمومنین، اولین چیز در حکمرانی خوب، منتصب کردن افراد شایسه بر سمت‌های حکومتی است. باید برای حکمرانی، کار را به افراد کاردان سپرد. در حکمرانی شایسته سالاری حرف اول را می‌زند. اگر کسی بداند از پس مسئولیتی بر نمی‌آید و آن را بپذیرد، مشمول غضب الهی خواهد شد.

بحث دوم در زمینه حکمرانی، نگه داشتن امید در جامعه است. جامعه را باید با امید فعال و زنده و پویا نگه داشت. امید چه زمانی محقق می‌شود؟!
زمانی که شما تشویق کنید و پیشرفت‌ها را بیان کنید و کارهای خوب را اعلام کنید. حضرت امام گفت نگویید بخاطر ریا، کارهای خوب را جایی اعلام نمی‌کنم. اعلام کنید. این اعلام کردن مشوق است و به مردم آرامش می‌دهد. البته، در کشور، ما باید به نیمه خالی لیوان نگاه کنیم تا انگیزه یا محرک حرکت را داشته باشیم. نه با نیت مچ گیری یا ستیز کردن، بلکه با نیت رشد و توسعه دادن کشور باید این امر صورت بگیرد. حکمران باید نیمه خالی لیوان را ببیند و به نقدهای دلسوزانه و مشفقانه گوش دهد.

نشان دادن نیمه پر لیوان هم مهم است. ما دستاوردهای بسیاری داشتیم که نتوانستیم آن‌ها را به مردم نشان دهیم. در زمانی که رئیس سازمان هسته‌ای بودم، وقتی مهمانان خارجی می‌آمدند و از سایت‌ها بازدید می‌کردند، با تعجب از من می‌پرسیدند اینجا ایران است؟! اینقدر مدرن، انقدر دقیق و انقدر با شکوه؟!»

او در ادامه افزود: «ما در نشان دادن نیمه‌های پر لیوان واقعا ضیف عمل کردیم. در این ۴۴ سال، فقط چهارصد هزار کیلومتر لوله کشی گاز انجام شده. شما تصور کنید اگر جنگ تحمیلی یا وضعیت تحریم نبود، ما قطعا در حال حاضر در وضعیت بهتری قرار داشتیم.
ما باید امید داشته باشیم. ما در کشور امکاناتی داریم که خارجی ها از آن خبر دارند، اما مردم خودمان نه. شایسته سالاری لازمه حکمرانی خوب است. حمایت ملت از دولت لازمه حکمرانی خوب است. اگر ملت حامی حکمران نباشد، حکمران کاری نمی‌تواند بکند.
منظور من از حکمران هم یک شخص نیست، من به صورت کلی به هر کس نقشی در حکمرانی دارد اشاره می‌کنم.
حکمران خوب جهت مشخص می‌کند. باید بداند کشور و جامعه را به چه سمتی می‌خواهد ببرد.
حکمرانی یک پیوست دیگر دارد به نام سیستم. اگر سیستم، یعنی مجموعه ارگان‌های حکمرانی، درست و خوب کار کند، ما زودتر به مقاصد خود می‌رسیم.»

نباید در دانشگاه‌ها هراس امنیتی ایجاد شود

رئیس اسبق دانشگاه شریف ادامه داد:«سیستم باید به گونه‌ای باشد که انسان در آن آزاد باشد. آزادی و آزادگی بسیار مهم است. جامعه‌ای می‌تواند مسیر توسعه و پیشرفت را طی کند که در آن تضارب آرا بدون دخالت‌های امنیتی صورت بگیرد. اگر من نظری داشته باشم و از ترس مسائل امنیتی نگویم و خود سانسوری کنم، در بلند مدت منجر به آسیب و ضرر به کشور می‌شود. اگر مسائل بیان نشود، کشور پیشرفت نمی‌کند و ممکن است آسیب‌ها تشدید شوند. در چنین شرایطی جامعه به قهقرا می‌رود. نباید بخصوص در دانشگاه‌ها، حراس امنیتی ایجاد شود.

امنیت بسیار مسئله مهمی است، اما هر چیزی که مسئله امنیتی نیست! اگر کسی سلاح برداشت و کاری کرد، دستگاه امنیتی حق دارد ورود کند. چون مخل امنیت کشور شده است‌. اما اگر من سلاح ندارم، صرفا دارم نظرم را می‌گویم، نباید خطری مرا تهدید کند. مخصوصا دانشگاهیان، حتی اگر نظر و حرفشان تلخ باشد.»

جوانان باید بتوانند بدون هراس، خواسته‌ها و افکارشان را بیان کنند

من دینم را دوست دارم، اما شما ببینید عزیزانی در لباس روحانیت در تلویزیون و شبکه‌های اجتماعی حرف‌هایی می‌زنند که نه با عقل نه با دین و هیچ چیز سازگاری ندارد جز خرافات. آن هم در این شرایط که جوانان ما، ذهن فعال دارند، ذهن جستجوگر دارند. جوان امروز، جوانیست که چرا را می‌پرسد نه چگونگی را. دوره این سوال که چگونه بنشینم چگونه بلند شوم گذشت. او حالا چرا را می‌پرسد.فیلسوفان ما باید امروز به میدان بیایند. باید در برخی عرصه‌ها به صورت عمیق و دقیق کار شود. نه مثل امروز که یک سری جوان که خودشان هنوز آشنایی درست و کاملی با مقوله فرهنگ ندارند، در مدرسه استخدام شوند تا امور فرهنگی را به دانش‌آموزان یاد دهند. با بخشنامه که نمی‌شود اخلاق و فرهنگ تزریق کرد.با جبر نمی‌شود کاری کرد. دین ما، دین لااکراه فی الدین است.اگر به مسائل فرهنگی ما توجه عالمانه نشود. توجه عالمانه این نیست که تا یک اتفاقی افتاد، در مجلس مصوب شود هر کس اینکار را بکند چنین یا چنانش می‌کنیم. فرهنگ را باید با زبان لیِّن و به شکل هوشمندانه بیان کرد. با همین امکانات با همین شبکه‌های اجتماعی. با بستن این شبکه‌ها که چیزی درست نمی‌شود.بگذارید جوانان بدون هراس، خواسته‌ها و افکارشان را بیان کنند.کسانی باید بیانگر فرهنگ به جوانان باشند که خودشان عالم به فرهنگ باشند.

روستا آزاد نقطه عطف دانشگاه شریف بود

دکتر صالحی، وزیر  اسبق امورخارجه و  رئیس سابق سازمان انرژی اتمی، طی بازدید از اندیشکده حکمرانی شریف، از زحمت‌ها و تلاش‌های دکتر رضا روستاآزاد سخن گفت. وی از ابتدای شناختن دکتر روستاآزاد شروع کرد و گفت: «در سال ۶۸ که رئیس دانشگاه شریف بودم، توفیق آشنایی با دکتر روستاآزاد را پیدا کردم. دکتر روستاآزاد، در همین زمان، همکاری بسیار خوبی با بخش بین الملل معاونت پژوهشی داشتند و کمک بسیاری در راستای آماده سازی و انتشار مقالات در حوزه بین المللی داشتند.

دکتر روستاآزاد، وقتی به ریاست دانشگاه رسید، سرشار از تجربه در حوزه‌های آموزش، پژوهش، اجرایی و امور بین المللی بود و به همین علت، چشم انداز خوبی برای دانشگاه صنعتی شریف رقم زد. ایشان سعی کردند آرمان «همکاری دانشگاه با صنعت» را عملیاتی بکنند.

سال ۶۸، یک سال از جنگ گذشته بود و اولویت ما، نگه داشتن اساتید درون دانشگاه بود، برای همین از آنها خواستیم که در شرکت‌های خود را یا به دانشگاه منتقل کنند یا در دانشگاه ایجاد کنند و دانشگاه هم امکانات لازم را در اختیارشان قرار می‌دهد. دکتر روستاآزاد، از اولین اساتیدی بود که حاضر به انجام اینکار شد.»

آغوش روستاآزاد به افکار جدید باز بود

او در ادامه، از نتایج سیاست‌های دکتر روستاآزاد در زمان ریاست وی بر دانشگاه شریف گفت و تشریح کرد:«در دهه هشتاد که دکتر روستاآزاد ریاست دانشگاه را به عهده گرفتند، با آغوش باز نسبت به پیشنهادات و افکار جدید برخورد کردند و افکار و ایده‌های خود را نیز پیاده سازی نمودند. در همین زمان بود که رابطه دانشگاه با صنعت اوج گرفت و همانطور که می‌بینید، اطراف دانشگاه را شرکت‌های دانش‌بنیان پر کرده است.

دکتر روستاآزاد، بر شانه روسای پیشین دانشگاه ایستاد و خوش درخشید و به آرزوها و آرمان‌های روسای پیشین، رنگ واقعیت بخشید و آرزوهای خود را نیز محقق کرد. ایشان دانشگاه را از آموزش صرف بیرون آورد و پای دانشگاه را به عرصه‌های پژوهش، فناوری و صنعت باز کرد.
خوشحالم که امروز، با یکی از نتایج دغدغه‌های سطح بالای ایشان، اندیشکده حکمرانی شریف، مواجه شدم. ایشان، یک قدم فراتر رفتند و این سوال را مطرح کردند که چطور می‌شود در کشور حکمرانی مطلوب انجام داد؟!»

در پایان عرایضم باید بگویم که خوشحالم که اندیشکده حکمرانی شریف، به صورت رسمی اتصالی با دولت ندارد. این مسئله باعث می‌شود کسی انگشت اتهامش را به سوی این اندیشکده نشانه نرود و بتواند مقبولیت همگانی بیشتری داشته باشد.من از مجموعه تلاش‌های این اندیشکده تقدیر می‌کنم و برای دکتر روستاآزاد غفران و رحمت واسعه الهی مسئلت می‌کنم.