طراحی تقسیم کار ملّی و نهادی بهره‌مندی از فناوری‌های جدید در حوزه محتوا، فاز دوم: پروژه نظام‌نامه کاربرد فناوری‌های نوظهور در توسعه محتوا

پیشگفتار

 فضای مجازی و اینترنت در سال‌های اخیر توانستند بستری را فراهم کنند که با استفاده از آنها نوع جدیدی از دانش‌اندوزی و اطلاع‌رسانی و در معنایی عمیق‌تر جامعه‌پذیری را تجربه کنیم. بخش مهمی از فضای مجازی، محتوایی است که منتقل می‌شود. همین اهمیت سبب شده تا توسعه و تولید محتوای بومی به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های سیاست‌گذاران بدل شود. این موضوع تا حدی اهمیت یافته که براساس سند «طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات» تکالیف جدی در زمینه تولید محتوا برعهده نهادها و دستگاه‌های دولتی گذاشته شده است. در بخش اهداف راهبردی و عملیاتی در افق ۱۴۰۴ این سند خواسته شده تا پایان سال ۱۴۰۰ دسترسی به خدمات و محتوای داخلی تا پنج برابر نسبت به دسترسی به خدمات و محتوای خارجی رشد داشته باشد. استقرار نظام مالکیت معنوی و مادی محتوای داخلی تا سال ۱۴۰۰ از جمله اهداف عملیاتی محتواست که در سند «طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات» آورده شده است.

دستیابی اقتصاد محتوای داخلی به سهم ۱۵ درصدی از اقتصاد دیجیتال با نرخ رشد سالیانه ۵۰ درصد، استقرار نظام مالکیت معنوی و مادی محتوای داخلی تا سال ۱۴۰۰ و تحقق سهم ۷۰ درصدی خدمات محتوایی داخلی (اعم از ویدیوی درخواستی و اشتراک ویدیو) از ترافیک مصرفی کاربران با نرخ رشد سالیانه ۴۰ درصدی از طریق تنظیم مقررات تولید و خدمات محتوا، سه مورد دیگر از اهدافی است که در این سند برای تولید و توسعه محتوای بومی در نظر گرفته شده است. در سند «طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات» از زوایای مختلف به مساله تولید و توسعه محتوای بومی نگاه و تلاش شده که با استفاده از همکاری و همراهی تمامی نهادهای ارائه دهنده زیرساخت و خدمات در کشور، توسعه همه‌جانبه تولید محتوای بومی در تمام سطوح مورد توجه قرار گیرد. بر همین اساس هم ستاد اقتصاد دیجیتال معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به درخواست و الزامی که در سند «طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات» آورده شده است بر آن شد تا نظام‌نامه بهره‌مندی و کاربرد فناوری‌های نوین در توسعه محتوای بومی را تهیه کند. پژوهشکده داده دانشگاه شریف به عنوان مجری تهیه و تدوین این نظام‌نامه انتخاب شد و گزارش پیش رو، حاصل تبادل نظر و مصاحبه با چهار تن از فعالان صاحب‌نظر در حوزه اقتصاد دیجیتال و تولید محتواست.

محمدحسین حمیدی، عضو هیات مدیره حرکت اول و مشاور مدیرعامل همراه اول نخستین فردی بود که برای تهیه این گزارش به سراغش رفتیم. او در بخشی از این گفت‌وگو مساله آموزش را مورد نقد و بررسی قرار داد و اعلام کرد نبود متخصصانcloud computing در کشور موجب عقب افتادن ما در عرصه تولید محتوا از دیگر کشورها شده است. پس از او، به سراغ محمد کشوری، کارشناس ارتباطات و فناوری اطلاعات و مدير گروه علمي تحليلي طيف (یکی از کانون‌هاي تفکر فعال در حوزه سیاست‌گذاری ارتباطات و فناوري اطلاعات) رفتیم. او تغییر رگولاتوری و قانون‌گذاری را یکی از مهم‌ترین کارهایی دانست که می‌تواند به توسعه تولید محتوا منجر شود. نیما نامداری، مدیرعامل صندوق سرمایه‌گذاری هزاردستان(جوانه) و عضو هیات مدیره اپلیکیشن دیوار دیگر فردی بود که برای تهیه این گزارش، پای صحبت‌هایش نشستیم. او در این گفت‌وگو تغییر سیاست‌گذاری را به عنوان مهم‌ترین کار پیش روی دولت‌ها برای توسعه محتوای بومی مورد نقد و بررسی چند جانبه قرار داد. در پایان، ما با رامتین فرزاد، کارشناس رسانه و دانش‌آموخته دکترای رسانه و تحول دیجیتال گفت‌وگو کردیم و او ایجاد دسترسی آزادنه را یکی از مهم‌ترین عوامل برای توسعه تولید محتوا دانست. در ادامه این نوشتار به تشریح درباره نظرات هر یک از مصاحبه‌شوندگان درباره علل کم‌توجهی کاربران فضای مجازی به محتواهای داخلی و راهکارهای افزایش مصرف و توسعه تولید محتوای داخلی می‌پردازیم.