جلسه شانزدهم حلقه پژوهشی گروه اقتصاد سیاسی: اقتصاد سیاسی بوروکراسی

در جلسهٔ شانزدهم حلقه پژوهشی گروه اقتصاد سیاسی، جناب آقای دکتر علی سرزعیم، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی و دانش‌آموختهٔ دانشگاه میلان ایتالیا به ارائهٔ مطالبی در رابطه با اقتصاد سیاسی بوروکراسی پرداختند. مدل ارائه‌شده در این ارائه با استفاده از فصل ۱۶ کتاب انتخاب عمومی آقای مولر بود که بحث‌هایی نیز پیرامون مدل و اقتضائات واقعی آن صورت گرفت.

ایشان عنوان کردند که فرض ما در اقتصاد این است که همه بازیگران مطلوبیت خودشان را حداکثر می‌کنند. بوروکرات‌ها نیز به همین ترتیب عمل می‌کنند. ماکس وبر بیان می‌کند که بوروکرات‌ها دنبال حداکثر کردن قدرت هستند که این قدرت انواع مختلفی می‌تواند داشته باشد. بوروکرات‌ها از سه طریق در اتخاذ سیاست‌ها و اجرای آن‌ها نقش جدی ایفا می‌کنند:

در کتاب مقایسه‌ای بین مدیرهای شرکت‌های تجاری و بوروکرات‌ها صورت گرفته است. به‌طور مثال مدیرعامل‌ها به مقدار زیادی از وضعیت شرکت مطلع‌اند و از گوشه و کنار سازمان اطلاعات دریافت می‌کنند. حاکمان نیز در مورد وضعیت گوشه و کنار حکومت اطلاعات زیادی دارند. بوروکرات‌ها سود نمی‌توانند داشته باشند و تنها چیزی که می‌توانند داشته باشند دفتر و ماشین و شأن و … است به همین دلیل دنبال افزایش بودجهٔ سازمانشان هستند و همچنین به‌شدت ریسک‌گریز هستند که موجب لختی در برابر تغییر می‌شود.

 بوروکرات‌ها کالای عمومی عرضه می‌کنند که خاصیتش این است که بازار و شاخص ارزیابی ندارد مثلاً نمی‌توان گفت فلان سفارت‌خانه چقدر توانسته از منافع ما دفاع کند درحالی‌که در بخش خصوصی به‌راحتی می‌شود عملکرد یک مدیر را مورد ارزیابی قرار داد که منجر به بروز مسئلهٔ اندازه‌گیری (measurement problem) می‌شود. در ادامهٔ جلسه مدل دقیق کتاب ارائه شد و قرار بر این شد تا در جلسات آینده کتاب The Politics of Bureaucracy نوشتهٔ آقای پیترز (Guy Peters) توسط حضار ارائه شود.