تغییرات بنیادین در دورنمای تنظیم‌گری اینترنت

رواج بیش از حد محتوای مضر، گسترش اخبار جعلی(فیک نیوز) و دیپ فیک(فناوری‌ جدید بر پایه هوش مصنوعی برای ساخت عکس و فیلم جعلی)، استفاده گروه‌های تروریستی برای هماهنگی و سازماندهی حملات، سوء‌استفاده و آزار کودکان، خریدوفروش اسلحه و مواد مخدر و ... برگی از سیاهه دفتر مشق عصر انفجار اطلاعات و ارتباطات بود.

مک لوهان در کتاب «رسانه پیام است» معتقد بود: «روند خلاقه آگاهی و دانش به صورتی جمعی بر همه جامعه بشری بال می‌گستراند و درست همان‌گونه عمل می‌کند که پیش از آن انسان از طریق رسانه‌های متفاوت، حواس و سیستم اعصابش را توسعه داده بود.» اما امروز کسی نیست که از زیان‌های محتوای آسیب‌زا به عنوان جدی‌ترین تهدید رسانه‌های نوین سخن نگوید و با نگاه خوش‌بینانه و خام‌اندیشانه همچنان مهمترین اثر فناوری‌های دیجیتال را اثرات آن بر شیوه ارتباطات و تغییر ساختار کنش‌های ارتباطی انسان‌ها بداند.
اکنون حتی ایده‌های سابقاً مستحکمی مانند بی‌طرفی رسانه‌ها و عدم دخالت دولت‌ها در فضای مجازی، طرفداران جدی ندارد و اذعان به اهمیت شکل‌دهی حکمرانی بر فضای مجازی و نقش تنظیم‌گرانه دولت‌ها فراگیر شده است.

 از اجرایی شدن قانون دی‌اس‌ای(Digital Service Act _ DSA) در اتحادیه اروپا در تابستان امسال که فصل نوینی در تنظیم‌گری پلتفرم‌ها محسوب می‌شود، مجلس بریتانیا نیز در آخر شهریور امسال قانون ایمنی آنلاین را پس از دو سال بحث و گفت‌وگو با ذی‌نفعان و افکار عمومی مصوب کرد که دریچه جدید و چارچوب مستحکم‌تری نسبت به قانون DSA برای حفاظت آنلاین و ایمنی آنلاین دارد.

قانون ایمنی آنلاین (Online Safety Act) در ۲۴۱ ماده و با شعار «تبدیل بریتانیا به امن‌ترین نقطه برای فعالیت آنلاین» چندی پیش برای اجرا به تنظیم‌گر بریتانیا ابلاغ شد. بحث و تحلیل در خصوص این قانون از زاویه نگاه‌های مختلفی قابل انجام است اما آنچه که در هر رویکرد بررسی می‌تواند حائز اهمیت و مهم جلوه کند، تغییر اولویت در حکمرانی فضای مجازی از مفهوم آزادی دسترسی و ضریب نفوذ، به مفهوم کمتر مورد توجه قرار گرفته «ایمنی آنلاین و امنیت فضای مجازی» است که یک تغییر پارادایم مهم در حکمرانی بر فضای مجازی محسوب می‌شود.

تا پیش از این، اولویت و انتظار از متولیان اینترنت، توسعه ضریب دسترسی، افزایش پهنای باند و فراهم‌کردن امکانات برای استفاده از ظرفیت فضای مجازی بود و مباحث امنیت آنلاین کمتر مورد توجه قرار می‌گرفت اما اکنون توجه به آسیب‌ها و حفاظت از گروه‌های آسیب‌پذیر و جرایم سایبری، اهمیت مضاعفی یافته تا جایی که نقض اصل بدیهیِ فرض‌شده آزادی بیان را نیز گاهی می‌توان پذیرا شد.

در ادامه ضمن تشریح برخی از ویژگی‌های این قانون، ایده سیاستی برای موثر کردن تنظیم‌گری فضای مجازی نیز ارائه خواهد شد.

برای مطالعه متن یادداشت به خبرگزاری ایرنا مراجعه کنید:

خبرگزاری ایرنا