بازخوانی تاریخ نهضت ترجمه در تمدن اسلامی درزمینه خط‌مشی گذاری عمومی

حمیت مسئولان کشور از ۵۰ سال گذشته به این‌سو برای بومی کردن علوم انسانی مطرح بوده است. و بومی شدن و اسلامی شدن آن از یک موضوع نظری تبدیل به یک موضوع اجرایی و لازم برای سیاست‌گذاری شده است.

در حال حاضر در بین اندیشمندان مختلف در حوزه اسلامی کردن علوم انسانی نظریات متعدد و بعضاً مخالفی وجود دارد. بازه‌ای از نقلی دانستن علوم تا غیر دخیل بودن مباحث اسلامی در علوم انسانی. لذا نگارندهٔ پایان‌نامه نمی‌توانست به‌عنوان داور و حکم بین این اندیشمندان ایفای نقش کند چون در تراز آن‌ها نبوده است. پس به دنبال نکته‌ای بوده که خود را از این مناقشه دور نگه‌داشته و هم‌زمان بتواند در مورد کلیت موضوع نظر داشته باشد.

به نظر می‌رسد یکی از راه‌های الگو گیری برای نحوهٔ اجرایی کردن علوم انسانی توجه به تجربه‌های مشابه اجراشده در کشورهای دیگر یا در دوره‌های زمانی دیگر باشد. در این تحقیق روند اسلامی کردن علوم انسانی در دورهٔ نهضت ترجمه که مربوط به قرن‌های ۲-۵ است موردبررسی قرارگرفته است.

روش تحقیقی که در این تحقیق مدنظر بوده، میان‌رشته‌ای بوده و به تعبیری می‌توان گفت ابداعی بوده است به‌نحوی‌که بتواند میان علوم اجتماعی، تاریخ و خط‌مشی گذاری کارکرد داشته باشد. نام این روش را آقای دکتر دانایی فر دلالت پژوهی گذارده است.

این سؤال که تاریخ تحول علوم در حوزه تمدن اسلامی چه دلالت‌هایی جهت باز پردازی خط‌مشی‌های تحول در علوم انسانی دارد؟ به‌عنوان سؤال اصلی تحقیق مطرح‌شده و محقق بر روی آن به تحقیق پرداخته است.

سپس با غور در تاریخ و بررسی روندها موجود در زمان نهضت ترجمه نتایجی حاصل‌شده است که به‌اجمال به این موارد پرداخته می‌شود

روند اسلامی سازی در نهضت ترجمه به‌طور کامل وجود داشته است. این روند از گزینش آغاز و با ترجمه، اصلاح و حاشیه زدن تکمیل می‌شود. خلفا و دربار که به تعبیری دولت آن زمان بوده‌اند در این روند تأثیر به سزایی داشته‌اند. نهادسازی‌های مهمی جهت تکمیل این فرآیند انجام‌شده است که این نهادها نیز نقش بسزایی داشته‌اند.

درنهایت پیشنهاد محقق برای دلالت‌های زمان حال این پژوهش توجه به‌گزینش علوم موردتوجه، تأکید بر ترجمهٔ مناسب آن‌ها و تکمیل روند اسلامی کردن علوم برای هر علم گزینش‌شده بر اساس مدل پیشنهادی تحقیق است.