پارلمان و ابزارهای هوش مصنوعی: فرصت یا تهدید؟

اتحادیه بین المجالس (IPU) به تازگی خلاصه مسئله ای[1] در خصوص استفاده از ابزار هوش مصنوعی در پارلمان ها منتشر نموده که  در آن فرصت ها و تهدیدهای مرتبط با استفاده از هوش مصنوعیِ مولد[2]، در فرایندهای پارلمانی مورد بررسی قرار گرفته است.

هوش مصنوعیِ مولد، صورتی جدید از هوش مصنوعی است که می تواند به تولید محتوای کاملا جدید -متن و تصویر- بر اساس کلان داده ها پرداخته و رشد گسترده ی آن در ماه های اخیر، این پدیده را به کانون توجهات رسانه ای و سیاسی بسیاری بدل نموده است.

اتحادیه بین المجالس (IPU) نیز به عنوان سازمانی اثرگذار در سطح بین الملل، بر مبنای اهمیت این موضوع در قالب خلاصه مسئله، نمایی کلی از نحوه بهره گیری و استفاده پارلمان ها از هوش مصنوعی مولد، برای صرفه جویی در زمان و افزایش بهره وری و در عین حال کاهش هزینه های عملیاتی ارائه نموده است. برای مثال در این نمای کلی مجموعه ای از وظایف روزمره پارلمان ها از جمله انجام تحقیق و پژوهش، نگارش اسناد و متن سخنرانی ها، تهیه پیش نویس های قانونی و اصلاحات قانون در پیوند با هوش مصنوعی قرار گرفته و می تواند با بهره گیری از ابزارهای هوش مصنوعی انجام گیرد.

با این حال ریسک ها و خطراتی در خصوص ورود و بهره گیری از ابزارهای هوش مصنوعی در هر یک از این حوزه ها وجود دارد که نیازمند وضع پادمان ها و قوانین داخلی است. بر این اساس اتحادیه بین المجالس از پارلمان ها درخواست کرده است که  با دقت کافی و احتیاط  در این حوزه ورود کرده و در عین حال نسبت به اهمیت استفاده و اثرگذاری این ابزارها -حداقل در سطوح آزمایشی- غفلت نورزند. برای نمونه در راستای شروع استفاده از ابزار هوش مصنوعی در سطوح آزمایشی و خرد، می توان به  واگذاری برخی امور کم خطر ( ایجاد سوابق مشروح مذاکرات، تولید خلاصه متون قانونگذاری و ...) به این ابزار، همراه با کنترل نتایج حاصله بهره برد. کما اینکه بسیاری از پارلمان ها در سراسر جهان نیز شروع به بهره گیری از ابزار هوش مصنوعی در قالب های مختلفی از جمله ابزار های ضد ویروسی، محافظت در برابر هرز نامه ها و امنیت سایبری پارلمان ها کرده اند.

 به علاوه کمیته های پارلمانی در کشورهای مختلف در حال انجام جلسات استماع و تحقیقات کارشناسی برای شناسایی و بررسی تاثیرات گسترده هوش مصنوعی بر جوامع خود بوده و پارلمان های عضو اتحادیه بین المجالس نیز، در حال آماده سازی قطعنامه ای در مورد تاثیرات هوش مصنوعی بر دموکراسی، حقوق بشر و حاکمیت قانون هستند که اصول و دستورالعمل هایی را برای اقدامات پارلمان ها در راستای ایجاد چارچوب های نظارتی بر هوش مصنوعی تعیین می کند.  انتظار می رود این قطعنامه در صد و چهل و نهمین مجمع اتحادیه بین المجالس که از ۱۳ تا ۱۷ اکتبر ۲۰۲۴ در ژنو برگزار می شود، به تصویب برسد.

پر واضح است که  برای مواجهه مطلوب با خطرات حاصل از توسعه هوش مصنوعی به شکلی فراگیر و با سرعت بالا، باید به توسعه مکانیسم های دقیق عملیاتی و نظارتی بر روی ابزارهای هوش مصنوعی بپردازیم و این ابزارها را مطابق با اصول اخلاقی و اجرایی موجود در جامعه موردنظر خود آموزش و توسعه دهیم تا از خطراتی همچون پیش داوری های اخلاقی، تضعیف گروه های اجتماعی حاشیه ای و مشکلات و چالش های مختلف در سایر حوزه ها در امان مانده و در تمامی مراحل، کنترل انسانی خوبی روی نتایج و خروجی های حاصله وجود داشته باشد.

بنابراین با توجه به اهمیت ابزارهای مرتبط با هوش مصنوعی و سرعت توسعه این ابزارها در حوزه های مختلف، در این خلاصه که توسط مرکز نوآوری های اتحادیه بین المجالس تهیه شده است، پارلمان ها و مراکز اندیشکده ای مرتبط تشویق شده اند تا راه حل ها و شیوه های مناسب مرتبط با تحولات دیجیتال و نوآوری از جمله هوش مصنوعی را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. به زعم این مرکز، پارلمان ها، اتاق های فکر، صاحبان حرف، بخش های ICT و کاربران مختلف، نیازمند گفتگوی مستمر هستند تا در خصوص لزوم بهره مندی و نحوه بکارگیری این ابزارها با یکدیگر به تبادل نظر بپردازند.

[1] Issue brief

[2] Generative AI

برای مطالعه متن کامل خلاصه سیاستی بر روی لینک زیر کلیک کنید:

https://www.ipu.org/file/19126/download