شایسته‌سالاری سه هزار ساله در چین: انتخاب مدیران سیاسی بر پایه تجربه، هوش و فضیلت

 در نشستی با حضور دنیل ای. بل، استاد علوم سیاسی دانشگاه هنگ‌کنگ و نویسنده کتاب «مدل چین: شایسته‌سالاری سیاسی و محدودیت‌های دموکراسی»، نظم سیاسی چین با ایده ۳۰۰۰ ساله شایسته‌سالاری سیاسی (Political Meritocracy) تعریف شد؛

 انتخاب رهبرانی با فضیلت و توانایی بالاتر از حد متوسط.

این سیستم که پاسخی عملی به تز «پایان تاریخ» فوکویاما است، معیارها و مکانیسم‌های متفاوتی برای انتخاب مدیران و حکمرانی دارد:

• تجربه طولانی: راهیابی به سطوح عالی مستلزم دهه‌ها تجربه سیاسی و کارنامه اثبات‌شده است؛ کاریزما و بلاغت غربی کم‌ارزش تلقی می‌شوند.
• ارزیابی سه‌گانه: رهبران بر اساس هوش تحلیلی (IQ)، مهارت‌و هوش اجتماعی (EQ) و فضیلت (عدم فساد و ترجیح منافع عمومی بر منافع شخصی یا خانوادگی) ارزیابی می‌شوند.
• پاسخگویی بلندمدت: با اجرای دقیق برنامه‌های پنج‌ساله و ارزیابی عملکرد در حوزه‌های متنوع (از جمله مدیریت و رهبری جهانی در پایداری محیط زیست) تضمین می‌شود.

نظم سیاسی چین در عمل با چالش‌هایی بنیادین روبه‌روست:

• کمبود شفافیت در سطوح میانی و ابهام در جانشینی قدرت در این نظام سیاسی
• امکان غلبه‌ی صلاحیت سازمانی بر فضیلت اخلاقی و دشوار بودن سنجش ویژگی‌های کیفی از جمله «فضیلت اخلاقی» در نسبت با مهارت‌های مدیریتی.
• فساد در سطوح پایین و نیاز به آزادی بیان بیشتر برای بازتعریف معیارهای ترفیع و گفت‌وگو درباره‌ی اخلاق حکمرانی.
• تنش تاریخی میان کنفوسیوسیسم اخلاق‌مدار و قانون‌گرایی، مسیر آینده‌ی حکمرانی چینی را مبهم می‌سازد.