دسته‌بندی انواع و اهداف حمایت از کسب و کارهای کوچک

با توجه به تاکید رهبر معظم انقلاب در زمینه حمایت از مشاغل خرد در سال ۱۴۰۰، موضوع مهمی که در ابتدا باید به آن پرداخت دسته‌بندی بنگاه‌های کوچک و مشخص کردن هدف سیاستی حمایت از آنها است.

الف) مشاغل خانگی[۱]: از مهمترین ویژگی این رسته از مشاغل نیروی کار محور بودن[۲] آنها، عدم نیاز بالا به سرمایه، ریسک بسیار پایین، و از همه مهمتر غیررسمی بودن آنهاست.

ب) مشاغل خانوادگی[۳]: کسب و کارهای خانوادگی قدیمی‌ترین نوع کسب و کارها به شمار می‌روند که در بسیاری از موارد در زمره کسب و کارهای کوچک قرار می‌گیرند. هر چند مشاغل خانوادگی ممکن است در طول زمان گسترش یافته و تبدیل به بنگاه‌های بزرگ شوند، اما با توجه به مهمترین ویژگی آنها یعنی مدیریت محدود قومی، عملا امکان تامین مالی گسترده در بازار نداشته و به تبع در حد کوچک باقی می‌مانند. با این حال لازم به توجه است که در کشوری مانند بلژیک بیش از ۵۲ درصد از ۱۰۰ هزار بنگاه بزرگ کشور، بنگاه خانوادگی هستند.[۴]

ج) مشاغل نوپا[۵]: این دسته شامل مشاغل تازه‌‌تاسیس و در آغاز فرایند هستند که مولفه مشترک آنها شکل‌گیری بر اساس کارآفرینی[۶] (بر اساس ایده‌ی نوآورانه[۷]) است. بنابراین ویژگی‌های عمومی این شرکت‌ها را می‌توان در موارد زیر خلاصه نمود: کوچک بودن، نااطمینانی بالا، امکان رشد بسیار سریع، در بسیار موارد دانش‌بنیان[۸] بودن دانست.

د) بنگاه‌های کوچک و متوسط[۹] و بنگاههای خرد[۱۰]: گروه عام‌تری از کسب و کارها که معمولا بر اساس دو ویژگی تعداد کم کارکنان (بعضا کمتر از ۵ نفر) و حجم کم دارایی دسته‌بندی می‌شوند. نکته بسیار مهم در مورد این مشاغل آنست که بسیاری از مشاغل کوچک و متوسط هرگز بزرگ نمی‌شوند نه به این دلیل که محدودیت دسترسی به منابع مالی و یا بازار دارند، بلکه به این دلیل که اساسا تمایلی به بزرگ شدن ندارند.[۱۱] یکی دیگر از مهمترین ویژگی‌های این بنگاه‌ها آنست که در اقتصاد به عنوان موتور اشتغال از آنها یاد می‌شود و سیاست‌های حمایت از آنها عموما منجر به رشد اشتغال می‌‍‌شود. لازم به ذکر است که دسته دیگری از بنگاه‌ها وجود دارند که تحت عنوان بنگاه‌ها یا کسب و کارهای خرد شناخته می‌شوند که در بسیاری از موارد شامل بنگاه‌های با کارکنان و گردش مالی پایین هستند. در این نوشتار این گروه از کسب و کارها ذیل بنگاه‌های کوچک و متوسط قرار داده شده‌اند.

[۱] Home based businesses

[۲] Labor intensive

[۳] Family business

[۴]  Mandl, I. “Final Report. Overview of Family Business Relevant Issues.” Austrian Institute for SME Research, KMU FORSCHUNG AUSTRIA, Contract 30-CE (2008): 0164021

[۵] Knowledge enterprise

[۶] Entrepreneurial

[۷] Knowledge enterprise

[۸] Knowledge enterprise

[۹] Small and medium-sized enterprises

[۱۰] Microbusinesses, microenterprises

[۱۱] Hurst, Erik, and Benjamin Wild Pugsley. What do small businesses do?. No. w17041. NBER, 2011.

بنگاه‌های کوچک و متوسط

مشاغل نوپا

مشاغل خانوادگی

مشاغل خانگی

گروه بنگاه

الف) حجم پایین نیروی کار،

ب) حجم پایین دارایی

الف) نوآورانه بودن،

ب) ریسک بالا،

ج) دانش‌بنیان بودن

الف) مدیریت محدود خانوادگی

الف) نیروی کار محوری،

ب) ریسک پایین،

ج) غیررسمی بودن

مهمترین ویژگی

الف) تامین مالی

در قالب مراکز رشد با هدف:

الف) پوشش ریسک،

ب) حمایت مالی

الف) آموزش،

ب) ایجاد بازار

مهمترین ابزار حمایتی

الف) اشتغال

الف) توسعه فناوری

ب) هم‌پایی[۱] در فناوری و تولید ملی

الف) اهداف متنوع اقتصادی و اجتماعی

الف) رفع فقر،

ب) اهداف اجتماعی (اشتغال زنان سرپرست خانوار، …)

ج) افزایش تولید ملی

هدف محوری

برای حمایت

[۱] Catch up؛ مسیر میان‌نری که طی آن کشورهای ضعیف‌تر با توسعه‌های سریع از طریق بنگاه‌های نوآور از لحاظ فناوری و اقتصاد به پای کشورهای جلوتر خواهند رسید.