اما و اگرهای بنزین تک‌نرخی

طرح سهمیه بنزین برای ۸۰ میلیون ایرانی
سعید عباسیان، پژوهشگر اندیشکده حکمرانی شریف از طرح این اندیشکده برای عرضه بنزین عادلانه خبر داد و گفت: هر ایرانی می‌تواند از یارانه بنزین بهره‌مند شود اما دولت‌ها در سال‌های گذشته یارانه سوخت را برای دارندگان خودرو اختصاص دادند که اندیشکده حکمرانی شریف طرحی را در این زمینه ارائه کرده تا همه ۸۰ میلیون ایرانی از یارانه بنزین منتفع شوند.
وی افزود:‌ طرح‌های پیشنهادی نمایندگان مجلس در بودجه ۹۹ بر تک‌نرخی شدن بنزین بین ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ تومان اصرار دارد اما با توجه به این که قیمت بنزین به تازگی افزایش پیدا کرده، صلاح نیست دوباره این اتفاق بیفتد.
عباسیان ادامه داد: طرح‌های تک‌نرخی کردن بنزین مشکل بازار انرژی کشور را حل نمی‌کند، بلکه قیمت‌گذاری باید از اختیار دولت و مجلس خارج شود و تنظیم‌گر قیمت، بازار باشد. همیشه این موضوع وجود دارد که چند سال نرخ بنزین ثابت می‌ماند و یکباره افزایش چند برابری را تجربه می‌کند.
پژوهشگر اندیشکده حکمرانی شریف با اشاره به این که قیمت‌گذاری بنزین باید از اختیار دولت، مجلس و هر نهاد سیاسی خارج شود، تاکید کرد: افزایش یکباره قیمت اتفاقاتی مثل آبان ماه را به دنبال دارد و ثابت نگه داشتن آن هم به اقتصاد آسیب می‌زند. به همین منظور افزایش قیمت بنزین باید با پرداخت یارانه و بسته‌های حمایتی همراه باشد.
این پژوهشگر اقتصادی با بیان این که بنزین به یک ابزار سیاسی برای دولت و مجلس تبدیل شده است، گفت: اگر قیمت‌گذاری بنزین بدون دخالت دولت و مجلس انجام شود مردم نفع بیشتری خواهند برد، ضمن این که درآمد آن نیز نصیب دولت می‌شود.
به گفته وی، مهم‌ترین مزیت طرح پژوهشکده این است پولی که به مردم داده می‌شود توسط دولت است و یک بازار متشکل انرژی برای ۸۰ میلیون ایرانی شکل می‌گیرد که هر ماه برای هر نفر ۲۰ لیتر شارژ می‌شود. افرادی که خودرو ندارند می‌توانند سهمیه خود را به دولت یا به افراد دیگر بفروشند که از مزایای دیگر این طرح است.
وی با بیان این که قرار نیست کسی در پمپ بنزین اقدام به فروش سهمیه خود کند، تصریح کرد: سهمیه بنزین در قالب کارت‌های نقدی که همه مردم دارند تحویل خواهد شد و اگر کسی نخواست از بنزین استفاده کند می‌تواند به دولت بنزین را به نرخ روز بفروشد و پول آن را دریافت کند.
عباسیان به استهلاک بسته‌های حمایتی اشاره کرد و گفت: یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی که سال ۸۹ پرداخت می‌شد با ۴۵ هزار تومانی که الآن پرداخت می‌شود متفاوت است و اکنون ارزش خود را از دست داده و اگر کمک معیشت بنزین ثابت بماند هم ارزش خود را با توجه به تورم از دست می‌دهد.
پژوهشگر اندیشکده حکمرانی شریف ادامه داد: دولت باید نقش تنظیم‌گر داشته باشد تا جهش قیمتی در بازار اتفاق نیفتد و اگر تورم اضافه شود به همان میزان نرخ بنزین افزایش و یارانه‌ای که به خانوارها می‌رسد رشد خواهد یافت. مزیت این طرح سادگی آن است و برای اجرا نیاز به زمان زیادی ندارد.

طرح عادلانه‌تر و کم‌هزینه‌تر
سال گذشته اندیشکده حکمرانی شریف، طرح اختصاص سهمیه بنزین به هر نفر به جای هر خودرو را مطرح کرد که در مجلس رأی نیاورد، چراکه نمایندگان مجلس با هرگونه افزایش قیمت بنزین مخالف بودند؛ اما امسال که دولت اقدام به گرانی بنزین کرده، بهتر است نمایندگان مجلس به جای تک‌نرخی کردن این فرآورده نفتی که صرفا آثار تورمی کمتری از طرح دولت دارد، طرح‌هایی را تصویب کنند که هم آثار تورمی کمتری دارد و هم توزیع یارانه سوخت را عادلانه‌تر می‌کند.
علی مروی، مدیر اندیشکده حکمرانی شریف با نقد اقدام دولت در اصلاح قیمت بنزین گفت: دولت نه طرح مناسبی را انتخاب کرد، نه شیوه صحیحی برای اجرا در پیش گرفت.
به گزارش مهر، این کارشناس اقتصادی گفت: اقدام دولت تاثیری چندانی در برقراری عدالت بین مردم جامعه و عادلانه کردن یارانه‌ها به نفع دهک‌های پایین نیز ندارد، چراکه سهمیه بنزین همچنان به خودروها تعلق می‌گیرد نه افراد.
مروی افزود: افزایش قیمت بنزین از هزار تومان به ۱۵۰۰ تومان برای سهمیه و ۳۰۰۰تومان به صورت آزاد تأثیر کمی بر کاهش مصرف دارد. از آنجا که در اقدام تازه دولت، سهمیه برای مصرف در نظر گرفته شده است تأثیر بسزایی بر مدیریت مصرف سوخت ندارد. در عین حال چون سهمیه به خودرو تعلق گرفته است نه فرد، در اجرای عدالت نیز موفق نبوده است؛ از سوی دیگر با توجه به این‌که نرخ ۳۰۰۰ تومانی نیز با نرخ بین‌المللی و خارج از مرز کشور تفاوت قابل توجهی دارد، در حوزه کنترل قاچاق نیز نمی‌تواند نقش موثری داشته باشد.
وی اظهار کرد: تنها حسن این طرح دولت این است که اگر در گذشته بابت هر لیتر بنزین هزار تومان به منابع عمومی واریز می‌شد اکنون ۳۰۰۰ تومان واریز می‌شود. از سوی دیگر باید دید دولت به چه ترتیبی ۱۸ میلیون خانواری که قرار است کمک معیشتی به آنها تعلق بگیرد را شناسایی می‌کند. البته درباره مبلغ اختصاص داده شده نیز باید گفت که سرانه این رقم هر چه تعداد خانوار افزایش یابد کمتر می‌شود، یعنی سرانه برای یک خانواده یک نفره ۵۵ هزار تومان اما برای یک خانواده هشت نفره ۲۵ هزار تومان است؛ که این یک رویکرد ضدجمعیتی است.
این کارشناس اقتصاد گفت: دولت به دلیل تعلل چندساله‌ای که در افزایش نرخ بنزین داشت، برای جبران کسری بودجه خود چاره‌ای جز افزایش قیمت در مقطع کنونی نداشت. باید نظام بازتوزیع ظالمانه یارانه را اصلاح می‌کرد؛ اما در شرایط مناسبی این تصمیم را اجرایی نکرد. چراکه در حال حاضر گسل‌های قومیتی فعال شده و اعتراضات کارگری اوج گرفته بود.مروی ادامه داد: حدود ۵۰ درصد خانوارهای پنج دهک پایین فاقد خودرو هستند. به این ترتیب تخصیص سهمیه خودرو تأثیر مثبتی برای این اقشار ندارند چون خودرو ندارند که سوختی استفاده کنند.
وی تاکید کرد: دولت نه طرح مناسبی را انتخاب کرد نه شیوه صحیحی برای اجرا در پیش گرفت. باید اجرای بخش حمایتی مقدم بر افزایش قیمت می‌بود اما دولت عکس آن عمل کرد. ضمن این‌که، به دلیل اطلاع‌رسانی ناشیانه و تعامل ضعیف دولت با مردم، صرفاً افزایش قیمت بنزین برجسته شد و خیلی از مردم از چتر حمایتی دولت بی‌خبر بودند.

منتشر شده در روزنامه جام جم در تاریخ ۸ دی ماه ۱۳۹۸