اعتراضات

تنظیم‌گری تجمع‌های اعتراضی از جمله حوزه‌های حائز اهمیت در سیاستگذاری راهبردی است که پیامدهای قابل‌توجهی بر حوزه‌های سرمایه اجتماعی، امنیت ملی و رضایت عمومی دارد. وضع مقررات در زمینه تجمع‌های مسالمت‌آمیز در جهان معمولاً در سه گروه مجوزمحور، اعلام‌محور و آزاد انجام می‌شود. از زمان تصویب اصل 27 قانون اساسی تا به امروز، رویکرد ایران در این حوزه مجوزمحور با تکیه بر دیدگاهی مضیق و مبتنی بر عاملیت احزاب و تشکل‌های سیاسی بوده است. از این رو کمتر مواردی از تجمع‌های اعتراضی مشهور در تاریخ سیاسی کشور را تجمع‌هایی تشکیل می‌دهند که از مجرای قانونی موجود، مشروعیت گرفته‌اند. عدم کارایی این مجرا باعث شده تا تجمع‌های با ماهیت معیشتی و اجتماعی نیز به صورت خارج از دایره قوانین موجود برگزار شود. با این حال این وضعیت قادر نیست از مشکلات احتمالی همچون گره‌های ترافیکی، تامین امنیت شرکت‌کنندگان و آسیب به اموال عمومی جلوگیری کند. چنین شرایطی احتمال اثربخشی و کارآمدی تجمع‌های اعتراضی را نیز کاهش می‌دهد زیرا تجمعات فاقد پایه و بنیان حقوقی روشن هستند و نهادی که مورد مطالبه قرار می‌گیرد می‌تواند با دستاویزقراردادن این مسئله، پاسخگویی لازم را از خود نشان ندهد. با توجه به کاستی‌های موجود و بر پایه مطالعات انجام‌شده بر روی طرح‌های در جریان، پیشنهادات سیاستی ذیل برا ی حل چالش‌های فعلی ارائه می‌شود:1. طراحی سامانه‌ای متمرکز و یکپارچه برای تنظیم‌گری اعتراضات سراسری و مبتنی بر کلانشهرها با محوریت موضوعات سیاسی؛2. تفسیر گزاره «عدم مخل‌بودن به مبانی اسلام» که در اصل 27 ذکر شده است؛3. تعریف نظام اعتبارسنجی فعالان اجتماعی و احزاب سیاسی به منظور توانایی در اعطای مجوز برگزاری تجمع به فعالان، متناسب با اعتبار اخذ شده 4. تدوین قوانین برای وضعیت‌های خاص: در شرایطی که رویدادها و اتفاقات رخ‌داده، زمینه را برای مخاطره‌قراردادن امنیت ملی فراهم می‌کند، نیاز است تا با مقرراتی متفاوت از شرایط عادی، تنظیم‌گری اعتراض‌ها اتفاق بیفتد. در این متون قانونی باید وظایف، اختیارات و محدودیت‌های نیروهای امنیتی و نظامی در مواجهه با کنش‌گران اجتماعی به‌روشنی تعریف شود؛5. به رسمیت شناخته شدن تمایز میان تجمع در قالب تظاهرات و راهپیمایی‌ها با دیگر تجمعات همچون جلسات محلی و رویدادهای احزاب و سایر تشکل‌ها در متن قانونی اجرای اصل ۲۷ قانون اساسی (این متن باید به سمت آسان‌سازی شرایط برای تجمعات محلی برود و استلزاماتی را برای رویدادهای حزبی تعیین کند تا امنیت آن‌ها هر چه بیشتر تامین شود).