اندیشکده‌ها و دیوار سخت و داغ جنگ

آیا اندیشکده‌های ایرانی هم توانستند بجنگند؟

در قالب سلسله نشست‌های "حکمرانی در زمان تنش"، نشست بررسی عملکرد و الزامات بازآرایی نظام مشاوره سیاستی کشور با توجه به تجربه جنگ برگزار شد. در این نشست که با همکاری مرکز پژوهش‌های مجلس، اندیشکده حکمرانی شریف و جامعه اندیشکده‌ها شکل گرفته بود، تحلیل‌هایی در باب کنش‌گری اندیشکده‌ها در هنگامه نبرد، طرح گردید.

 بخش‌هایی از گفتگوهای انجام شده در نشست به شرح زیر است:

رضا باقری پور (مدیر گروه مطالعات نظام مشاوره سیاستی اندیشکده حکمرانی شریف)

در یک بیان موجز، اندیشکده ها در دو موضوع یعنی ورزیدگی فکری و سیاست‌ورزی دچار ضعف هستند.

فقدان مکتب فکری یا لااقل درک نظری از موضوعات در دستورکار، باعث شده اندیشکده‌ها و سایر بازیگران نظام مشاوره سیاستی اسیر موج شده و در قاب ترندهای رسانه‌ای فکر کنند‌.

اینکه در کل کشور و نظام مشاوره سیاستی آن تنها یک تقریر ساده و عامیانه از وحدت ملی ارائه می‌شود، نشانه تهی دستی فکری است. این یکدستی و وفاق، جای افتخار ندارد.

فضای فکر نظام دانش ما زمینه‌مند نیست و مقتضای محیط و زمانه خود را درک نمی‌کند. تا کمی قبل از جنگ، اندیشکده های حوزه دیجیتال محدودیت بر سکوهای خارجی را از منظر رقابت یا رضایت عمومی نقد میکرد. مسئله امنیت و واقعیت‌های جهان، اصلا دیده نمی‌شد.

سید نعیم اورازانی (معاونت مجامع و شوراهای تخصصی ریاست مجلس شورای اسلامی)

نظام مشاوره سیاستی درگیر چالش‌های دوسویه هم از سمت اندیشکده ها و هم از سمت حکمران است.

یک نقد به اندیشکده‌ها می‌تواند ناظر به کم توانی آنها در مقیاس ملی و بین‌المللی باشد. گاه در دادن اعتبار به تولیدات و تحلیل‌های خود دچار بیش‌برآوردی می‌شوند. 

در سمت حکمران نیز البته گاها این حس «دانای کامل» بودن، ایجاد مشکل میکند.

تاخیر و نا به هنگامی، کلی گویی، فرهنگ شفاهی و غیرمکتوب و عدم استمرار و پایستگی از دیگر چالش‌های موجود در فضای اندیشکده هاست. لذا کمتر خروجی چشمگیر و علاج‌کننده‌ای دیده میشود. البته حکمران نیز چالش‌های ویژه خود را دارد که من جمله آن می‌توان به درک نادرست از مسئله محرمانگی، عدم جانمایی مشاوره بیرونی در فرایند تصمیم‌گیری و نامعلوم بودن شیوه ترجیح و تصمیم، اشاره کرد.

حمزه امیری( مدیر مجموعه جامعه اندیشکده ها)

 اندیشکده‌ها در نسبت با نظام تصمیم‌گیری کشور جلوتر و بهتر عمل میکنند. شما با دولتی روبرویید که ظرف چند روز لایحه خودش را پس می‌گیرد و سرگردان است. در چنین مناسباتی اندیشکده‌ها عملکرد به مراتب بهتری داشته‌اند.

 در ایام جنگ تقاضای دستگاه‌های رسمی برای دانش و مشاوره اندیشکده ها بیشتر شد ولی این روند متاسفانه پایدار نبود.

نهادسازی رسمی در نظام مشاوره سیاستی، قابلیت جذب بودجه اضطراری در شرایط بحران، سامانه سفارش سیاستی ملی با دسترسی چندنهادی و.. از جمله ضرورت های تقویت شبکه اندیشکده‌ها، بخصوص در نسبت با وضعیتی مانند وضعیت جنگ است.