نشست «حکمرانی صنعت؛ نگاهی به واقعیت‌ها» برگزار شد

نقد و بررسی کتاب «استیضاح تولید» اثر دکتر سیدرضا فاطمی‌امین در اندیشکده حکمرانی شریف، صورت گرفت که در ادامه به مهم‌ترین مطالب مطرح‌شده توسط هریک از مدعوین پرداخته می‌شود.

دکتر سیدرضا فاطمی‌امین، وزیر اسبق صنعت معدن و تجارت بیان داشت: علت اصلی اینکه مسائل و چالش‌های اساسی و کلان در کشور حل نشده و ایده‌ها به عمل نمی‌رسد، این است که ما علم حکمرانی نداریم. حکمرانی به عنوان یک حوزه علمی مطرح است و نباید افراید غیرمتخصص در این حوزه اظهارنظر نمایند. باید برای حل مسائل کشور به علم و فناوری حکمرانی مجهز شویم. علم حکمرانی آن‌چنان قابل اقتباس از کشورهای دیگر نیست؛ به این دلیل که اولاً بسیاری از مباحث آن نزد کشورها محرمانه بوده و اصلاً اجازه انتشار نمی‌یابد و ثانیاً این حوزه علمی تا حدی اقتضایی است و اوضاع هرکشور و جامعه‌ای با دیگران متفاوت بوده و هرکشور نیاز به علم حکمرانی بومی خود دارد. مسائل کشور به راحتی قابل حل است، به شرطی که ما به علم حکمرانی مجهز شویم؛ شاید این سخن در نگاه اول ساده‌انگارانه به نظر برسد، اما باید گفت که این امر شبیه یک سرماخوردگی ساده است که ممکن است افراد غیرمتخصص آن را یک بیماری صعب‌العلاج تصور کنند، اما یک پزشک متخصص که به علم پزشکی مجهز است، می‌تواند آن را به راحتی درمان نماید. اگر ما الگوی ساختارهای نهادی را در کشور اصلاح کنیم، راهبری نظام حکمرانی بسیار ساده خواهد شد. مدیریت عملکرد یکی از بهترین سازوکارهای اصلاح نظام اداری است. باید سامانه جامعی برای مدیریت عملکرد مدیران دستگاه‌ها ایجاد شود تا سابقه عملکرد آنان در تصدی‌های قبلی در این سامانه ثبت شود تا در آینده، از آن سابقه ثبت شده برای انتصاب افراد در جایگاه‌های مدیریتی بعدی استفاده شود. این امر کمک می‌کند که انتصابات دقیق‌تر صورت بگیرد. هدف ما در نگارش کتاب «استیضاح تولید» آشنا شدن قشر جوان دانشجوی دغدغه‌مند با فضای واقعی حکمرانی بوده است. اگر بخواهم نام دیگری برای این کتاب انتخاب کنم، نام آن را «حکمرانی به زبان ساده» خواهم گذاشت.

دکتر امیرحسن کاکائی، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران مطرح کرد: یکی از مشکلات وزارت صمت این است که در گذشته، در آن ادغام بخش صنعت‌ومعدن و بازرگانی به معنای واقعی کلمه صورت نگرفت و تنها برخی جزایر جدا از هم، در کنار یکدیگر قرار گرفتند و وزارت صمت را تشکیل دادند. یکی از بزرگترین مصائبی که وزارت صمت در بیست سال گذشته با آن مواجه بوده ضعف شدید در نظام منابع انسانی است. وزارت صمت یکی از کم‌امکانات‌ترین وزارتخانه‌ها برای کارمندان است؛ در حالیکه این وزارتخانه متولی حدود 30 درصد اقتصاد کشور است؛ برای مثال با امضای یک مدیرکلی که 20 میلیون تومان حقوق می‌گیرد، 1000 میلیارد تومان می‌تواند جابه‌جا شود و این جایگاه در کنار اوضاع نامناسب معیشتی کارمندان وزرات صمت می‌تواند باعث ایجاد بسترهای فساد شود. باید گفت که داشتن ایده به تنهایی برای تصدی منصب جایگاه‌ وزارت کفایت نمی‌کند و لازم است که مدیران علاوه بر داشتن ایده و نظرات تحولی، تیم متخصصی را به همراه و در کنار خود داشته باشند یا حداقل بتوانند که افراد توانمندی را انتخاب کنند. به نظر من، اینکه وزرا افرادی را از بیرون بدنه دستگاه‌های اجرایی بیاورند و به‌عنوان معاون خود منصوب کنند اشتباه است؛ چراکه افرادی که از بیرون سازمان می‌آیند با بوروکراسی حاکم بر محیط سازمان آشنایی نداشته و مدتی طول می‌کشد تا محیط سازمان را بشناسند. این امر در کنار مسئله کوتاه بودن عمر مدیریتی در کشور باعث می‌شود که تحولی اساسی صورت نگیرد و تا این افراد بخواهند شناخت لازم را از سازمان و وزارتخانه پیدا کنند، عمر مدیریتی‌شان به پایان رسیده و عوض می‌شوند. از طرفی مدیرانی که از بیرون به بدنه دستگاه‌ها راه پیدا می‌کنند، با عنایت به مسئله کوتاه بودن عمر مدیریتی خود، دائماً عجله دارند که اقدامی را در دوره تصدی خویش انجام دهند و این عدم آشنایی با محیط سازمان باعث می‌شود که دست به اقدامات عجولانه بزنند که چه بسا آثار زیان‌باری به همراه داشته باشد. یکی از نقاط ضعف کتاب این است که در برخی موارد ایده‌ها و دیدگاه‌های شخصی نویسنده، با آمار و اطلاعات واقعی خلط شده است.

دکتر مرتضی زمانیان، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر بیان کرد: یکی از مسائل وزرا با مجلس شورای اسلامی این است که هر نماینده‌ای از هر کمیسیون‌ غیرمرتبط با حوزه کاری وزارتخانه، می‌تواند وزیر را به چالش بکشد. اعمال برخی محدودیت‌های دست‌وپاگیر و در تنگنا قراردادن مدیران ارشد باعث شده که آنها در عرصه تصمیم‌گیری جرئت کافی را نداشته و دست به اقدامات بزرگ نزنند.