اندیشکده حکمرانی شریف

گزارش نشست: نبرد روایتها؛ تأملی بر عملکرد کارزارهای تبلیغاتی در انتخابات ریاست جمهوری 1403

کوثر درزینژاد

نشست «بررسی و تجربهنگاری کمپین بیستکال» به عنوان نخستین جلسه از مجموعه نشستهای « نبرد روایتها؛ تأملی بر عملکرد کارزارهای تبلیغاتی در انتخابات ریاست جمهوری 1403» در اندیشکدۀ حکمرانی شریف در تاریخ 14 مرداد ماه برگزار شد. در این نشست با حضور حجت‌الاسلام جولا، مسئول کمپین بیستکال ستاد انتخاباتی دکتر جلیلی گفتگویی درمورد تبلیغات کمپین‌های مختلف انتخاباتی، شناسایی اقشار همراه با شعارهای انتخاباتی و بررسی نقاط ضعف و قوت تبلیغات صورت گرفت.

* برآورد ستاد آقای جلیلی این بود که حرفهای آقای پزشکیان نفر به نفر مطابق ذائقه مردم به گوش آن‌ها رسیدهاست و هر قشری براساس جنبه مدنظر خود، سخنان دکتر پزشکیان را فهم می‌کرد؛ این تاثیر تا حدی بود که دکتر جلیلی را هم ستاد دکتر پزشکیان به مردم معرفی کرده‌بود.

* ما بدنه‌ی اجتماعی داشتیم اما پول نداشتیم که سرمایهگذاری در فضای مجازی کنیم. منظور از «ما» در اینجا مشخصا ستاد طلاب و روحانیت آقای جلیلی در تهران که در دانشگاههای شریف و علم و صنعت درس خوانده بودند بود.

ابتدا حجت الاسلام جولا در پاسخ به سوال درمورد جرقه اولیه کمپین بیستکال، انگیزهها و شعارهای این کمپین توضیح داد که ایده و زیرساخت این کمپین مشخصا در سال ۱۴۰۰ ایجاد شد اما باتوجه به محدودیت زیرساختهای موجود تجربۀ 1400 از بهرهبرداری از کمپین بیستکال هم محدود بود. چنین تجربهای زمینهساز تقویت این کمپین در انتخابات 1403 شد. برای مثال سال ۱۴۰۰، شیوه‌نامه تماس ۱۲ صفحه بود اما بازخورد چندانی نداشت و مردم معمولا مطالعه و همراهی نمیکردند؛ بر این اساس سال 1403 یک شیوه‌نامه ۲، ۳ صفحهای و یک نمونه از فیلم تبلیغ تلفنی در کانال تبلیغاتی قرار گرفت که در نهایت هم منجر به موفقیت کمپین شد. فکر پشت این کمپین این بود که ما باید سرمایه‌ی اجتماعی خود را که مزیت اصلی ما در رقابت است به میدان بیاوریم و آن را فعال کنیم. شنبه بعد انتخابات دور اول تمرکز بر روی بیستکال رفت؛ برآورد ستاد آقای جلیلی این بود که حرفهای آقای پزشکیان نفر به نفر مطابق ذائقه مردم به گوش آن‌ها رسیدهاست و هر قشری براساس جنبه مدنظر خود، سخنان دکتر پزشکیان را فهم می‌کرد؛ این تاثیر تا حدی بود که دکتر جلیلی را هم ستاد دکتر پزشکیان به مردم معرفی کرده‌بود و وصفی از ستاد خود دکتر جلیلی نبود ما دریافتیم که این موقعیت ناشی از فضای مجازی و هزینههایی است که صرف آن میشود. برای اینکه بتوانیم روی نفر به نفر سرمایه‌گذاری کنیم به سمت بیستکال رفتیم. ما بدنه‌ی اجتماعی داشتیم اما پول نداشتیم که سرمایهگذاری در فضای مجازی کنیم. منظور از «ما» در اینجا مشخصا ستاد طلاب و روحانیت آقای جلیلی در تهران که در دانشگاههای شریف و علم و صنعت درس خوانده بودند بود.

در ادامه حجتالاسلام جویا در پاسخ به سوالی درمورد بازخورد مردم پس از تماسهای تلفنی گفت:

ما تجربه ۱۴۰۰ را داشتیم و تقریبا در ذهنمان مشخص بود که یک عده همان اول گفتگو نمی‌کنند؛ مکالمه با ۲۵ درصد شماره‌هایی که داشتیم به پایان رسید؛ یعنی از بین ۲ میلیون شماره حدود ۵۰۰ هزار به پایان رسید و از میان مکالمات به پایان رسیده، حدود ۲۰ درصد رای‌شان به دکتر جلیلی تغییر کرد.

* کمپین بیستکال اپراتور نبود، بلکه مردم بودند که به مردم زنگ می‌زدند؛ اینها افراد استخدام شده نیستند.

آیا از ظرفیت این کال سنتر می‌توان برای بقیه مسائل اجتماعی استفاده کرد؟

بنای ما همین است. بیستکال یک حرکت تبیینی بود و برای رفع شبهه و اشکال با خود فرد صحبت می‌کردیم. کمپین بیستکال اپراتور نبود بلکه مردم بودند که به مردم زنگ می‌زدند؛ اینها افراد استخدام شده نیستند. ما سعی میکردیم از دانش عملی و تجارب تماسها استفاده کنیم؛ مثلا یک ذهنیت این بود تماس با اقشار پایین جامعه مثل دهک یک بیفایده است. اما ما تست کردیم و دیدیم خیلی موثرتر از سایر اقشار است. نمونه دیگر تحلیل درمورد استانها بود که ذهنیت این بود که تماس با کردستان و آذربایجان غربی بی‌فایده‌ است؛ اما نتایج ما نشان داد که خیلی موثر بود؛ هر جا تماس ما موثر بود رای هم بالا بود.

چه اقشاری مشتاق کار بودند؟

نوعا خانم‌ها به ویژه مادران که تبلیغ خارج از خانه برایشان سخت بود با بیستکال راهکار برای تبلیغ پیدا کردند. نوجوان‌ها هم گروه مهم دیگر بودند.

حجتالاسلام جولا درمورد ورود طلاب به عرصۀ تبلیغات برای نامزدهای انتخاباتی توضیح داد:

پای کار آمدن طلاب به معنای کلیت حوزه نیست؛ طلبه‌ها طبق دغدغه خودشان عمل کردند. در این مسیر از امکانات حاکمیتی استفاده نشد و دعوت کلی برای مشارکت بود. تبلیغ مردم را مجاب می‌کند که این کنش سیاسی را باید بکنید و این منحصر به انتخابات نباید باشد؛ اولویت برای بیستکال این است که متوقف نباشد و تبیین ادامه پیدا کند و تبلیغ دین که سیاست با آن درآمیخته است تداوم داشتهباشد. وقتی دانشجوها از کسی حمایت میکنند هیچ وقت نمی‌گویید وزارت علوم حمایت کرده، طلبه هم همینه براساس تشخیص خود حمایت می‌کند و چه بسا تشخیص طلاب مختلف متفاوت باشد.

در ادامه درمورد سوال مربوط به هزینه برای کمپین بیستکال پاسخ دادهشد:

برای پویش بیستکال ۲۰ میلیون تومان هزینه شد. عمده پول تبلیغات برای فضای مجازی مثل ایتا بود. ما تبلیغ در ایتا و بله میکردیم که مردم به این پویش بپیوندد و برای دکتر جلیلی تبلیغ کنند. آن شخص در ایتا و بله بود دیگر لازم در تلگرام هم هزینههای بیشتر کنیم. بات ما در اصل در «بله» بود.

* روستاییای که میخواست رای ندهد هم نمیگفت من سیاسی نیستم، بلکه میگفت وضع زندگی من بدتر شده؛ ما میگفتیم در دولت رئیسی فلان اقدامات شده و درصد اقناع بالاتر بود.

جامعه هدف شما مشخصا کجا بود؟

اولویت‌بندی داشتیم مثلا شهر کم‌جمعیت و روستاها بیشتر مدنظر بود. وقتی با روستا تماس می‌گرفتیم مردم خیلی مشتاق بودند که بشنوند که مثلا من کشاورزم مناظره را ندیدم اما در شهر طرف میگفت من تصمیم گرفتم سیاسی نباشم و خداحافظ. روستاییای که میخواست رای ندهد هم نمیگفت من سیاسی نیستم بلکه میگفت وضع زندگی من بدتر شده ما میگفتیم در دولت رئیسی فلان اقدامات شده و درصد اقناع بالاتر بود.

* یک رفتار سیاسی و فرهنگ سیاسی غلطی است که وقتی می‌توانی رای بیاوری که لگد محکم‌تری به دولت قبل بزنی، برای نفی دولت قبلی باید دوگانه‌سازی بکنی؛ اینجا نفی دولت قبلی به علت شهادت شهید رئیسی خیلی نبود و دو قطبی شدید نمیشد.

به نظر شما در انتخابات اخیر چه شد که دو قطبی خیلی پررنگ شد؟

من موافق نیستم؛ در انتخاباتهای قبلی مثلا ۹۶ یا ۹۲ حتی در ۱۴۰۰ پررنگ‌تر بود. علت کم رنگ شدن دو قطبی در انتخابات 1403 دو مورد بود. یک رفتار سیاسی و فرهنگ سیاسی غلطی است که وقتی می‌توانی رای بیاوری که لگد محکم‌تری به دولت قبل بزنی، برای نفی دولت قبلی باید دوگانه‌سازی بکنی؛ اینجا نفی دولت قبلی به علت شهادت شهید رئیسی خیلی نبود و دو قطبی شدید نمیشد. عامل دیگر تاکیدات ستاد دکتر جلیلی بود که بقیه را تخریب نکنید. فرهنگی که دیگران را تخریب نکنیم رای‌آور بود. اما در هر حال یک حدی از دو قطبی اقتضاء انتخابات است.
ستاد دکتر جلیلی چقدر توانست با بدنه اجتماعی طبقه متوسط شهری ارتباط برقرار کند؟ هر ایرانی یک نقش باشکوه چقدر محقق شد؟

نمیشود بگوییم 14 میلیون رای یا بهتر بگویم ۱۳ و نیم میلیون همه حزب‌اللهی و ایتایی هستند؛ این نشان میدهد که بدنه رای فراتر از انقلابی‌ها رفت و قشر دیگری را روی کار آورد؛ حتی جلیلی بین ایرانیان خارج از کشور رای اول را می‌آورد در حالی که تقریبا همیشه رای خارج، رای انقلابی نبوده و این نشان داد که توانست یک حدی حرکت بکند.

ارزیابی شما از کمپین دکتر جلیلی و نقطه ضعفها چی بود و به نظرتان چگونه باید اصلاح شود؟
راجع‌به بیستکال بگویم؛ من اگر به عقب برگردم از روز اول همه را در بیستکال متمرکز میکنم. دور دوم، هدف ما ۵ میلیون تماس بود اما فقط ۱۵ هزار محقق شد. ما برنامه‌ریزی داشتیم اما موج‌ها محقق نشد. یکی از موج‌ها این بود که خود دکتر جلیلی تماس بگیرد اما به علت فشردگی برنامهها نیامدند و نشد. در دوگانۀ ستاد و کمپین بیشتر اعضا برای تبلیغات آقای جلیلی مشغول کار ستادی بودند و برای کمپین زیرساخت نداشتیم.