منافع ایران و روسیه تماما همسو یا کاملا متضاد نیست

در نخستین وبینار گروه بین الملل در سال ۲۰۲۴، با حضور تحلیلگر برجسته روسی مطرح شد:

منافع ایران و روسیه تماما همسو یا کاملا متضاد نیست/ برقراری شدیدترین شکل جنگ سرد میان روسیه و غرب/ بسیاری از مخالفان حمله روسیه به اوکراین به اسرائیل رفتند

فئودرو لوکیانف:

- اقدام اروپا برای قطع روابط با روسیه غافلگیرکننده بود، چون فکر نمی‌کردیم اروپایی‌ها بر ضدّ منافع خودشان عمل کنند. اروپایی‌ها در این میان رنج بسیاری متحمّل شدند، در حالی که آمریکایی‌ها از این وضعیّت سود برده‌اند.

- شاهد «شدیدترین شکل جنگ سرد» هستیم، یعنی گویی به دهه‌ی 1940 و 1950 برگشته‌ایم. چون از آن زمان تا کنون، ارتباطات روسیه و غرب هیچ‌گاه تا این حد قطع نبوده است. ما عملاً هیچ روابطی با غرب نداریم و غرب تقریباً در تصویر ما از جهان وجود ندارد. این وضعیّت برای روسیه بسیار غیر معمول است.

-ددر پی جنگ اوکراین، صدها هزار نفر از نخبگان روسی به کشورهای دیگر مهاجرت کردند. خصوصاً بسیاری از طرف‌داران غرب که منتقد عملیّات روسیه در اوکراین بودند به اسرائیل رفته‌اند.

- در شرایط جدید، روسیه باید کشورهای غرب و شرق آسیا، آفریقا، و تا حدّی آمریکای لاتین را با غرب جایگزین کند. موضوع اصلی در این روابط آن است که چطور همکاری با کشورهای دیگر به تحقّق هدف روسیه در بحران اوکراین کمک می‌کند.

- منافع روسیه و ایران کاملاً متضاد یا کاملاً همسو نیست، بلکه مجموعه‌ای از منافع وجود دارد که روسیه هوشمندانه در آن به دنبال زمینه‌های مشترک است. ارتباط با ایران، قوی است ولی در عین حال، با ترکیه و کشورهای خلیج فارس هم ارتباطات مهمّی دارد.

- غرب سلطه‌ی خود را از دست خواهد داد و در جهان آینده، نیازی به بازسازی روابط با رهبران قدرت‌های قدیم نخواهیم داشت، بلکه روابط خود را با قدرت‌های نوظهور یا «اکثریت جهانی» تقویت خواهیم کرد.

- روسیه در مقابل شدیدترین شوک اقتصادی که در زمانی کوتاه رخ داده، تاب‌آوری قابل توجّهی داشته است. ایران هم بیش از چهار دهه در مقابل تحریم‌ها تاب آورده است. از این نظر، روسیه و ایران می‌توانند الگویی برای کشورهای دیگر باشند. تجربه‌ی ایرانی به ما می‌آموزد که تحریم‌های رسمی حرف آخر نیست و راه‌های زیادی برای گریز از آنها وجود دارد.

- اسرائیل عموماً حامی ادّعای روسیه در مورد اوکراین بوده است و دلیل برخی حمایت‌های مسکو از تل‌آویو در جنگ غزّه همین است. البتّه روسیه منتقد وقایعی است که در غزّه اتّفاق می‌افتد و با این که طرف‌دار اقدام حماس در هفتم اکتبر نیست، ارتباط خود را با این گروه حفظ می‌کند و همه را دعوت می‌کند که پیش‌زمینه‌ی این اقدام را ببینند.

دکتر محمّد مرندی: 

- آمریکا و اروپا خودشان را فراتر از قانون می‌بینند، یعنی دیگران را ملزم به رعایت قانون می‌دانند و خودشان را نه. روسیه این را در مورد نقض «توافق مینسک» و ایران در مورد «برجام» تجربه کرده‌اند.

- برخی موضع‌گیری‌های روسیه، مثلاً در مورد جزایر سه‌گانه، به این دلیل ضریب داده نمی‌شود که رسانه‌ها نگران تمامیّت ارضی ایران‌اند، بلکه برای شکاف انداختن بین ایران و روسیه و حفظ اثرگذاری تحریم‌های غرب پررنگ می‌شود.

- قبل از جنگ اوکراین روسیه هنوز امیدوار بود که به نحوی از غرب واکنش مثبتی ببیند. بعضی از همکاران من و افراد تحصیل‌کرده هم کمی «ساده‌لوح» هستند که فکر می‌کنند مسائل ما با غرب می‌تواند حلّ و فصل شود. غرب همکاری‌های ایران با خود در مقاطع مختلف پس از انقلاب را نه به منزله‌ی حسن نیّت، بلکه به مثابه ضعف تعبیر می‌کند.

- کریدور شمال-جنوب موقعیّت ایران را در تجارت جهانی ارتقا می‌دهد، به دور زدن تحریم‌ها کمک می‌کند، و دسترسی به بازار روسیه را تسهیل می‌نماید.