مرتضی زمانیان: دانشگاه بستر تغییرات اجتماعی را ایجاد می کند

 

 

به گزارش روابط عمومی اندیشکده حکمرانی شریف، اولین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی مساله شناسی اعتراضات پاییز 1401 با موضوع «مسآله دانشگاه در نسبت جامعه و سیاست» با حضور اساتید دانشگاه و نخبگان به همت اندیشکده حکمرانی شریف و خانه اندیشه ورزان برگزار شد.

 

دکتر سید محمدصادق امامیان عضو هیات علمی دانشگاه امیرکبیر در خصوص اهداف شکل گیری این نشست گفت: عدم ورود نهادهای اندیشکده‌ای و دانشگاهی درخصوص اتفاقات اخیر غیرقابل توجیه  است و ادامه داد مشکل اساسی در هنگام بروز مسايل امنیتی، سیاسی، اجتماعی نداشتن نهادهای سیاست پژوهی و تولید کننده تحلیل‌های سیاستی در این حوزه ها است.

وی با  بیان اینکه اتفاقات اخیر سبب طرح سوالاتی جدی در خصوص کارکرد دانشگاه شد، اظهار داشت: اندیشمندان پس از این وقایع می پرسند آیا آنچه در این اتفاقات دیده شد نتیجه طبیعی کارکرد دانشگاه است یا یک اتفاق غیر قابل محاسبه و علی حده‌ای بوده است. لذا در این نشست تلاش می کنیم به پاسخ این سوالات بپردازیم.

 

یاسر خوشنویس، پژوهشگر حوزه علم و فناوری به شکل گیری دانشگاه مدرن اشاره کرد و گفت: دانشگاه مدرن حاصل یک نوع فکر کردن به معرفت و بروز و ظهور آن است.

وی ادامه داد: در دوران پهلوی برای حرکت به سمت مدرنیته دانشگاه به ایران آورده شد اما پذیرش و شکل گیری سوژه در ایران اتفاق نیفتاد. از ابتدا دانشگاه برای جای دیگری بوده و در ایران با یک مدل و ساز و کار جدید که به مرجعیت اهمیت می دهد و شیوه کنش آن سلسله مراتبی است، شناخته شد.

این پژوهشگر حوزه علم و فناوری کارکرد دانشگاه را تربیت کارمند برای بروکراسی مدرن دانست و گفت: در جمهوری اسلامی این کارکرد به سمت دانش پروری رفته است.

محمدحسین بادامچی عضو هیات علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوری با بیان اینکه رابطه سیاست دینی و عقل و علم پروبلماتیک است گفت: علوم انسانی باید در سیاست‌گذاری مشارکت کند ولی در ایران چنین نیست.

او ادامه داد: نظام جمهوری اسلامی ایران نه تنها دانشگاه را به رسمیت نمی‌شناسد بلکه آن را تهدید می داند و به آن بی اعتماد است. در نظام دانش قدرت جمهوری اسلامی جای تعریف شده ای ندارد و در این صورت روزبه‌روز جایگاهش به تعابیر حاشیه ای و غیر رسمی می رود.

بادامچی اضافه کرد: در طی 4 دهه اخیر دانشگاه در طرح سیاسی نظام جمهوری اسلامی بلاموضوع است. در چارچوب کلی گفتمان دینی مسئله عقلانیت علمی رفع و رجوع نشده و عملا مسئله علم و عقلانیت علمی و هر نوع گفتارهایی که برآمده از منطق علمی باشه را نمی تواند بپذیرد و آن را غرب زدگی و گفتارهای ناخالص و اضافی صورت بندی می کند و سیستم امنیتی فعال می شود.

مرتضی زمانیان عضو هیات علمی دانشگاه امیرکبیر کارکرد اجتماعی را کارکرد اصیل دانشگاهی دانست و گفت: پدیده های اجتماعی، تعادل های اجتماعی یا تخریب از یک تعادل و حرکت به سمت تعادل دیگر است و دانشگاه می تواند باعث شکل گیری پدیده های اجتماعی شود.

او اضافه کرد: مجموعه آدم های دانشگاهی کمترین وابستگی را به وضع موجود و بیشترین احتمال تغییر باورها و ذهنیت ها را دارند. دانشگاه نمی تواند نقش ثبات دهنده را در موضوعات داشته باشد و برای تغییر دادن است. دانشگاه در بستر اجتماعی شبکه خوبی دارد و از اینرو نقطه انتشار خوبی برای پدیده ها در کل کشور است و سبب بسترسازی شبکه های اجتماعی می شود.

بهاره آروین عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه تربیت با بیان اینکه کارکرد اصلی دانشگاه آموزش و پژوهش به معنای تولید علم است گفت: عدم استقلال سازمان دانشگاه به دلیل بیماری عمومی بروکراسی در ایران است. در دوران پهلوی هم دولت از تشکل یافتگی جامعه هراس داشت حتی اگر این تشکل یافتگی صنفی بود.

آروین بیان کرد: جمهوری اسلامی نه تنها دانشگاه که حتی تجمع چند کارگر و معلم را نیز به مثابه تهدید می بیند و این موضوع به سازوکارهای سیاسی ما در ایران بر می گردد و ربطی به نظام جمهوری اسلامی ندارد و در زمان پهلوی هم همینطور بود و این موارد وجه عام نظام های سیاسی و اجتماعی در کشورها هستند که وقتی شکل سازمانی یا بروکراتیک پیدا می کنند، دچار بیماری می شوند که دانشگاه هم جز همین سازمان ها است.

این استاد دانشگاه در پایان دلیل پررنگ کارکرد سیاسی اجتماعی دانشگاه را توده ای بودن دانشگاه دانست و گفت: ادامه تحصیل و ورود به دانشگاه در ایران یک الزام است نه یک اختیار و بدون طراحی و برنامه ریزی خاصی دانشگاه نهاد میانجی ورود افراد از خانواده به جامعه شد و همین موضوع کارکرد اجتماعی دانشگاه را محقق می کند.