اقتدار آمریکا توسط بخش خصوصی آن ایجاد شده دقیقا خلاف مسیری که در ایران می‌رویم!

عضو هیأت علمی دانشگاه امیرکبیر:

به گزارش روابط عمومی اندیشکده حکمرانی شریف روز چهارشنبه (06/اردیبهشت/1402) برنامه زنده تلویزیونی زاویه با موضوع حکمرانی فضای مجازی با حضور دکتر سید محمدصادق امامیان عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر و هم‌بنیانگذار اندیشکده حکمرانی شریف روی آنتن شبکه 4 رفت.

سید محمدصادق امامیان در ابتدای گفتگو با انتقاد از صدا و سیما گفتگوهای یکطرفه صدا و سیما را زیاد دانست و گفت: توقع داشتم این برنامه به صورت مناظره بود که کمک زیادی به باز شدن ابعاد مسئله و باورپذیرتر شدن آن می‌کند.

این عضو هیأت علمی دانشگاه امیرکبیر اظهار داشت: یک کاسه کردن جهان غرب در زمینه ضعف و سستی در حکمرانی فضای مجازی غلط است و در جهان امروز بجز آمریکا تقریباً تمام کشورها راجع به وضعیت اینترنت نگران هستند.

وی با اشاره به اینکه آمریکا یک اینترنت جهانی و غیردولتی با رویکرد چند ذینفعی طرح کرد و این رویکرد را بشدت ترویج و توسعه میداد گفت: پیام ضمنی دولت آمریکا با طرح چنین ادعایی این است که تنها دولت حاکم بر اینترنت، آمریکا خواهد بود و این نگرانی در تمام دولت های اروپایی وجود دارد.

امامیان ادامه داد: در نگاه رسانه‌ای رسمی کشور، ما دنیا را یک دنیای به ظاهر متحد می‌بینیم اما این اتحاد در واقع وجود ندارد. نگرانی‌هایی که بصراحت توسط رهبران سیاسی و رگولاتورها و مسئولین فنی این حوزه ها در کشورهای مختلف طرح شده است منتهی وقتی فضا خیلی سیاسی می شود و عملاً آمریکا می‌تواند همه را در یک جبهه متحد کند؛ شاهد یک چهره واحد از دنیای غرب هستیم.

امامیان اظهار داشت: در اجلاس IGF که در یک کشور آفریقایی در دسامبر 2022 برگزار شد و درجلسه‌ای که دبیر کل سازمان ملل حضور داشت؛ نخست وزیر کشور میزبان از مهمترین منتقدین وضعیت حکمرانی اینترنت بود و طی سخنرانی بیان کرد که به‌واسطه فیک نیوز سازمان یافته از طریق اینترنت و بویژه پلتفرم آمریکایی من امنیت کشورم را نمی توانم تامین و تضمین کنم.

هم‌بنیانگذار اندیشکده حکمرانی شریف گفت: راه های دور زدن تلاش هایی که خیلی از کشورها و حتی کشور ایران در مواقعی که نیاز بوده، انجام داده اند با پدیده های فناوری حاکم گریزی نظیر استارلینک  روز به روز بیشتر خواهد شد.

وی ادامه داد: یکی از مسائل مهم عدم توانایی کنترل وضعیت حکمرانی اینترنت در کشورهای در حال توسعه عدم مشروعیت حاکمیت در این کشورها است و این کشورها تا زمانی که نتوانند جوامعشان به ویژه بخش نخبگانی را قانع کنند که تلاشی که انجام میدهند به نفع جامعه است حتما از داخل با مقاومت مواجه خواند شد.

امامیان با بیان اینکه در ایران با این نوع مقاومت روبرو هستیم اظهار کرد: ما بواسطه اینکه مشروعیت لازم را از ناحیه نخبگان جامعه برای اعمال حاکمیت به اینترنت نداریم؛ خیلی از فعالیت های خوب تکنیکی و فنی هم زیر سوال میرود و با مشاهده نتایج نظرسنجی ها و گفتگوها هنوز بخش عمده ای از جامعه قانع نیست که ایران نیاز به مداخله در حکمرانی اینترنت دارد و حتی بخشی از جامعه ضررهای این مداخله را از منافع آن بیشتر می داند و خواستار اینترنت آزاد در کشور هستند.

وی افزود: هر نوع مداخله حاکمیتی نیازمند یک نوع مشروعیت است و این مشروعیت عمومی و نخبگانی است و فارغ از اینکه از نظر تکنیکی سختی های زیادی در پیش دارید، از اصلی ترین زمینه های موفقیت و همراهی جامعه با نوع مداخله کشور است.

او با اشاره به اینکه ساده ترین نگرانی در کشورهای غیر آمریکایی نگرانی اقتصادی است، گفت: مقامات فرانسوی در گفتگویی با ترامپ ادعا کردند که از تمام کسب و کارهای فعال در فرانسه مالیات گرفته می شود اما بیشترین تبلیغات را فیسبوک آمریکایی از بیزینس های فرانسه جلب می کند و هیچ مالیاتی به فرانسه پرداخت نمی کند. در ادامه گفتگوی غیر دیپلماتیمک رخ داد و آقای ترامپ با لحن مشهور خود رئیس جمهور فرانسه را خطاب قرار داد که اگر قرار باشد فیسبوک مالیاتی بدهد باید آن را به شخص من پرداخت نماید.

این استاد دانشگاه اظهار داشت مسئله حریم خصوصی یا داده های شهروندان در انتخابات مورد توجه قرار گرفت و بصورت جدی این مسئله به ویژه در نگاه اروپایی پررنگ بود و ادامه داد به شخصه جملاتی از آمریکایی ها شنیده ام که مسئله ای به نام حریم خصوصی در اینترنت نداریم و نباید بیزینس را فدای حریم خصوصی کرد اما اروپایی ها روی این داستان حساس هستند و اوج آن GDPR و قوانین دو قلوی DSA  و DNA بود که هر دوی اینها حفاظت داده ها را بصورت جدی مدنظر قرار دادند.

در ادامه گفتگو امامیان یکی دیگر از نگرانی های حکمرانی اینترنت را مداخله در تعارضات و مناقشات و حساسیت های سیاسی اجتماعی در کشور آمریکا دانست و گفت: اوج این مسأله در انتخابات‌ها نمایان می شود و آن هم از طریق فیک نیوز و آن چیزی که بعنوان تبلیغات هدفمند سیاسی و کمپین های اطلاعاتی گفته می شود که عملاً دموکراسی و پایه های حکومت مردم سالار را که بصورت نمادین در انتخابات های عادلانه و آزاد گذاشته شده را زیر سوال می‌برد.

وی گفت: این تلقی عمومی که باید حاکمیت ملی بیش از این که هست در فضای مجازی حضور داشته باشد؛ در جهان غرب وجود دارد منتهی نه به این صراحت ولی تلاش‌ها برای رسیدن به این مسأله مشهود است.

او با اشاره به اینکه بخشی از ماجرای جهانی شدن اینترنت آمریکا به تاریخ اینترنت بر می گردد افزود: از نظر فنی و تکنیکی یک اقتداری را برای آمریکا به ارمغان آروده و در کنار قدرت سیاسی و اقتصادی آمریکا باعث شده است که این اقتدار را برای خود حفظ کند.

امامیان ادامه داد: رمز و راز کلیدی اقتدار آمریکایی، اقتدار شرکت ها و بخش خصوصی آمریکایی است که آن هم ناشی از قاعده واقعی رقابت در آمریکا است و این دقیقا برخلاف کاری است که در ایران انجام می شود.

عضو هیات علمی دانشگاه امیر کبیر با بیان اینکه در کشورمان مسیر درستی برای توسعه پلتفرم‌ها طی نمی کنیم گفت: برای تقویت یک حوزه شروع به واریز پول دولتی می کنیم و با اینکار رانت ایجاد می شود و رانت باعث ایجاد ناکارآمدی می شود. وقتی ناکارآمدی ایجاد شد برای پنهان کردن آن سعی می شود اجازه  بخش خصوصی واقعی گرفته شود.

وی ادامه داد: در صنایع مختلف ایران با این مسئله روبرو هستیم و در حال حاضر صنعت خودروسازی ما یک نمونه شده است و در همین حوزه پلتفرم های اینترنتی داریم. خیلی از بخش های دولتی تمایل به ورود بخش دولتی در این حوزه را نداشتند و همه هم ادعا می کردند که قصد ما تقویت اقتدار ملی دراین حوزه است در حالی که اقتدار ملی از طریق رقایت و توسعه قدرت و قدرتمند سازی بخش خصوصی ایجاد می‌شود.

امامیان اظهار داشت: آمریکا با هوشمندی چینی ها به چالش کشیده شد و تیک تاک با رقابتی ترین حالت ممکن به بازارهای کشورهای مختلف تهاجم برد و زمانی که به بالای 100 میلیون یوزر در آمریکا رسید زنگ های خطر به صدا درآمد.

وی با بیان اینکه یکی از جذاب ترین فرامتن های این ویدئوی حضور مدیر تیک تاک در کنگره آمریکا که به نظر من با پخش زیاد از شبکه های سیما مردم گمان می کنند دارید از آن ها سو استفاده می‌کنید، این بود که هر دو حزب آمریکا درخواست بررسی عملکرد آن را داده بودند گفت: افراط صداوسیما در پخش مداوم جلسه استماع تیک‌تاک نتیجه معکوس خواهد داد، شبیه بلایی که برسر کار خوب سلام فرمانده آوردید.

هم‌بنیانگذار اندیشکده حکمرانی شریف در ضرورت وجود فضای رقابتی برای رشد و توسعه پلفترم ها گفت: بدون یک فضای رقابتی جدی امکان نداشت که پلتفرم های چینی بتوانند تا این اندازه از نظر فناوری موفق عمل کنند و از همه مهمتر آن جایی که با رانت و حمایت دولتی نمی شود جلو رفت آن هم در حوزه های فراسرزمینی به ویژه در یک بازار به شدت رقابتی با رقبایی بسیار قدرتمند و شکل یافته مثل آمریکا.

وی بیان کرد: به نظر یک پلتفرمی نظیر تیک تاک به هیچ وجه یک شرکت دست ساخته و اصطلاحاً با یک ظاهر بخش خصوصی و یک باطن بخش دولتی نیست و ما این موضوع را در کشور خودمان تجربه کرده ایم. هر کجا خواستیم با بخش دولتی یک کار بزرگ را انجام دهیم نتوانستیم؛ به ویژه آنجایی که سنگ محک درست به وجود می آید که بازار رقابتی باشد هیچ پلتفرم دولتی ما نتوانسته در بازار رقابتی، رقابت کند و وضعیت صدا و سیمای ما امروز ناشی از همین است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: ما نظام رسانه‌ای متکثر و متنوعی نداریم. خیلی از صحبت های من و شما در برنامه امروز را اگر افرادی می بینند باور نمیکنند چون صدا و سیما را یکطرفه میبینند این ماحصل سیاست های ما در سازمان صدا و سیما و در عرصه رسانه ای کشور برای مدت طولانی است. ما از خودمان مشروعیت زدایی کردیم و این باعث می‌شود که حرف های به حقمان شنیده نشود.

وی ادامه داد: ما از خودمان مشروعیت زدایی کرده‌ایم و همین سبب می‌شود که حرف‌های به حق ما نیز شنیده نشود.

عضو هیات علمی دانشگاه امیرکبیر با اشاره به اینکه یکی از مسایلی که باعث میشه افکار عمومی دغدغه‌های ما و دغدغه‌هایی که اهالی فن و متخصصین بهش صحه می‌گذارند را نپذیرد نوع رویکرد ما است ادامه داد: با کاهش مشروعیت اجتماعی - سیاسی مداخلات حاکمیتی همراه  شده و یک مقداری از آن به رسانه برمی‌گردد.

امامیان با بیان اینکه اینترنت در آمریکا یک محصول نظامی بوده و بسیاری از سرمایه گذاری های آمریکا دولتی است اما با یک شیب بسیار تندی یک حمایت کاهنده و بصورت رقابتی اجازه می دهد که یک نوزادی که با حمایت ها و سرمایه گذاری های دولتی ایجاد شده بعد از یک مدت تبدیل می شود به یک موجود بالغی که مستقل می‌تواند اداره پیدا کند.

این استاد دانشگاه افزود: صنعت خودروسازی ایران یک نوزاد 50 – 60 ساله است. یعنی از زمان شروع همچنان با حمایت های شدید دولتی و رانت ها زنده مانده و نه تنها رشدی نکرده که بدتر هم شده است مثل بچه‌ای که دارای فلج است و با بالا رفتن سنش وابستگی‌اش به پدر و مادر بیشتر می‌شود.

وی ادامه داد: در اینکه شروع کارها ممکن است با حمایت دولتی باشد بحثی نیست اما نکته این است که یک حمایت درست بزودی حمایت دولتی را به یک استقلال تهاجمی و رقابتی تبدیل می‌کند و این در واقع همان سیاستی است که ما قسمت‌های اولش را می بینیم اما قسمت های بعدی را نمی‌بینیم و اگر می‌خواهیم در هر حوزه‌ای قدرتمند باشیم ولو با حمایت دولت شروع می‌کنیم و در بسیاری از حوزه‌ها نیازمند حمایت از دولت هستیم اما بزودی با هنرمندی باید اجازه دهیم آن صنعت در داخل رقابت کند و بعد بتواند به سمت بازار بین‌المللی برود.

امامیان با اشاره به ابتکار رهبر انقلاب در تأسیس شورای عالی فضای مجازی گفت: مرکز ملی و شورای عالی فضای مجازی با یک نگاه پیشرو بیشتر از یک دهه قبل تاسیس شد اما از همان زمان در طول دوره‌های گذشته عملاً مرکز ملی فضای مجازی در شورای عالی فضای مجازی محل گفتگو و عدم اجرا بود. طبق فرمایش رهبری قرارگاه نهایی ما باید مرکز ملی فضای مجازی باشد و تا به الان مرکز ملی فضای مجازی زیر بار مسئولیت ها نرفته است.

وی اظهار داشت: ما مسئله ای به اهمیت فضای مجازی را که خیلی اوقات ابزار پلکانی سیاسی خودمان می‌کنیم. فراموش نمی‌کنیم تا چند ماه قبل که دولت دیگری سرکار بود بنده بعنوان یک مسئول و متخصص بارها در جلسات شورای عالی فضای مجازی شرکت کردم و در جلسات سطح بالای سیاسی کشور صحبت کردم و اصلا ممکن نبود تصمیمات واقعی گرفت چون همه تمایل داشتند به نفع منافع سیاسی خودشان از آن استفاده کنند و یک جریان خواستار آزادی اینترنت بود و یک جریان خواستار بستن اینترنت بود.