مسئله اعتماد عمومی و جانمایی «آزمایشگاه سیاستگذاری» در انتخابات و پساانتخابات

بحران کارآمدی دولت طی حداقل چهار سال گذشته، اینک در موسم انتخابات ریاست جمهوری 1400 به‌صورت معضل دیگری که می‌توان مشارکت سیاسی نامید، ظاهر شده است. این معضل خود نشانه و مؤلفه‌ای از مسئله کلانِ سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی نسبت به دولت است. حتی با یک بینش عمومی و نه کارشناسانه، واضح است که این خدشه در اعتماد عمومی معلول جنجال سیاسی و نزاع قدرت و یا تفاوت‌سلیقه در موضوعات پرتنش فرهنگی و عقیدتی نیست. بلکه ارتباط مستقیمی با مسائل سیاستی و امر حکومت‌مندی دارد. پروژه ناکام سیاست خارجی، رکود و تورم توأمان، فساد، مدیریت کرونا، افزایش نرخ بنزین و نهایتاً سقوط بورس، سرازیری‌های تند افول اعتماد جامعه بوده‌اند.

این وضعیت، افکار عمومی را بر مفهوم «برنامه» متمرکز ساخته و در سطح نخبگانی، منازعه سیاسی را در زمین سیاست به معنای «policy» دایر کرده است. در گزارش موج پنجم افکارسنجی ایسپا، مؤلفه‌های سیاستی به‌وضوح ترغیب‌کننده‌ترین مؤلفه‌ها برای درگیری جامعه با انتخابات و مشارکت عمومی شناخته شده‌اند. در این نظرسنجی از افرادی که تمایل به شرکت در انتخابات نداشته‌اند، شرایط جذاب برای شرکت در انتخابات مورد پرسش قرار گرفته است که از بین هفت مورد، چهار مورد اختصاصاً ناظر به مسائل سیاستی بوده‌اند. از این چهار مورد، سه مورد یعنی وجود برنامه برای مبارزه با فساد، کاهش بیکاری و بهبود وضعیت اقتصادی در صدر عوامل ترغیب‌کننده برای حضور در انتخابات قرار دارند.