اقتصاد مقاومتی و لزوم اولویت‌بندی معضلات و مسائل اقتصادی

اقتصاد سیاسی, اقتصاد مقاومتی, برنامه‌های انجام شده, حوزه های تخصصی, خلاصه سیاستی, محصولات

اقتصاد مقاومتی و لزوم اولویت‌بندی معضلات و مسائل اقتصادی 

یکی از مباحثی که در سالهای اخیر از سوی مسئولین عالیرتبه نظام و بخشی از بدنه نخبگان برای راهبری مناسب نظام اقتصادی کشور مورد تاکید قرار گرفته است، اقتصاد مقاومتی می‌باشد. گر چه پژوهشها و مطالعات قابل توجه‌ای در خصوص تعریف و ماهیت اقتصاد مقاومتی انجام شده است، اما تا کنون توافقی (هر چند نسبی) در مورد ماهیت و چیستی اقتصاد مقاومتی در بین صاحبنظران اقتصادی حاصل نشده است. با وجود این، شاید بتوان سطحی حداقلی از اقتصاد مقاومتی را مدنظر قرار داد که وجه مشترک اکثر قریب به اتفاق تعاریف و برداشتها از اقتصاد مقاومتی باشد. به عبارت دیگر، به حداقل رساندن آسیب پذیری در برابر تهدیدهای داخلی و خارجی محوری است که صاحبنظران این حوزه آن را جزئی از (و بعضا معادل) اقتصاد مقاومتی می‌دانند. بنابراین، کمینه سازی آسیب پذیری اقتصادی کشور یکی از لوازم تحقق اقتصاد مقاومتی می‌باشد.

با توجه به محدودیت منابع و طیف قابل توجهی از تهدیدات در حوزه های مختلف بدیهی است که شرط بهینگی در به حداقل رساندن آسیب پذیریها، مستلزم در اولویت قرار دادن تهدیدها و مشکلاتی است که اهمیت و ضرورت بالاتری دارند. به بیان دیگر، چگونگی ورود به عرصه‌ی سیاستگذاری و اجرا در شرایط کنونی و بعد از گذشت چند سال از ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی توسط رهبر انقلاب بایستی متناسب با ملاحظات اقتصاد مقاومتی باشد و از آنجا که کمینه سازی آسیب پذیری کلی کشور در برابر تهدیدهای داخلی و خارجی ملاحظه مشترک تعاریف مختلف از اقتصاد مقاومتی است، لازم است که چاره اندیشی مناسب برای دفع تهدیدات و معضلاتی که بزرگتر و فراگیرتر بوده و تبعات فوری تری دارند، در اولویت قرار گیرد. چنین فرآیندی نیازمند آن است که ابتدا تصویری کلان از مسائل و معضلات اقتصادی کشور تهیه شده و موارد دارای اولویت با استفاده از شاخصهای مرتبط با اهمیت و ضرورت هر یک از معضلات احصا گردند. البته در صورت روشمند بودن تعیین شاخصها و نحوه اندازه گیری آنها می‌توان فراتر از احصاء مسائل دارای اولویت، حتی سطح اولویت تمامی معضلات به دست آمده از تصویر کلان را تعیین نمود.

امروزه تقریباً همه‌ی موضوعات و مسائل زندگی مردم به نوعی با مسأله اقتصاد پیوند خورده‌اند. در واقع، هر امری که به نوعی با مطلوبیت افراد در ارتباط باشد، در حیطه موضوعات اقتصاد گنجانده می‌شود. بنابراین دامنه موضوعی و حوزه اثر اقتصاد بسیار وسیع و گسترده می‌باشد. از همین روی احصاء مسائل و معضلات مهم در حوزه‌های مختلف موضوعی اقتصاد یکی از نیازهای اولیه برای اجرایی کردن اقتصاد مقاومتی است. البته احصاء این موارد به تنهایی کافی نیست چرا که محدودیت‌های مختلف امکان ورود و حل تمام مسائل اقتصادی را نمی‌دهد. بنابراین پیشرفت عملیاتی و اجرایی اقتصاد مقاومتی مستلزم اولویت‌بندی مسأله‌های اقتصاد است تا در یک بازه بلند مدت همه مسائل به ترتیب اولویت حل و اصلاح گردد. بنابراین یک پیشنهاد برای نحوه ورود به مسیر سوق دادن نظام اقتصادی به سمت اقتصاد مقاومتی می‌تواند مبتنی بر مراحل زیر باشد:

احصاء آسیبها و معضلات قابل توجه نظام اقتصادی کشور در حوزه‌های مختلف موضوعی.

برآورد منابع و ظرفیت‌های موجود برای مقابله با آسیبها و معضلات.

تهیه شاخصهای اندازه‌گیری میزان اهمیت و ضرورت معضلات و آسیب‌های مذکور.

تعیین سطح اولویت آسیب‌ها و معضلات احصا شده با توجه به شاخصهای فوق الذکر.

تهیه برنامه زمانی حذف یا کاهش اثر تهدیدها و معضلات با توجه به اولویتهای به دست آمده.

به طور خلاصه، فارغ از اختلاف نظرهای تئوریک، می‌توان با احصاء معضلات و آسیب‌های مهم اقتصادی و  اولویت‌بندی آنها برنامه اقدام برای پیشرفت در تحقق اقتصاد مقاومتی را به صورتی عینی و عملیاتی تهیه نمود.